Unë do të vaksinohem nga stafi mjekësor dhe dua që ajo të jetë publike në mënyrë që të mund të hedhim poshtë dyshimet për vaksinën që kanë disa njerëz, tha Presidenti Stevo Pendarovski në një intervistë për MKD.mk dhe tha se politikanët nuk duhet të jenë të privilegjuar dhe jepu atyre vendin e atyre që nuk kanë dalë nga spitali për një vit. Ai bën thirrje për ndërtimin e një kulture të komunikimit dhe konsensusit – “Unë nuk mund ta kuptoj nëse është e mundur, nga kaq shumë ndryshime nga kundërshtimi i ligjit të regjistrimit, saqë asnjë nuk ishte konstruktiv, madje edhe teknik, kozmetik”. Lidhur me marrëdhëniet me Bullgarinë, ai thotë se atmosfera është në nivelin më të ulët të mundshëm që nga vitet ’90 e deri më sot dhe se ndërhyrja politike në punën e komisionit historik që vinte nga Sofja, dhe jo nga Shkupi, kontribuoi më së shumti për këtë.
Si e vlerësoni situatën politike në Maqedoni tani?
Varet se cilën periudhë po e krahasojmë. Nëse krahasojmë vitin 2017 me, për shembull, ngjarjen e njohur të keqe që nga hyrja e protestuesve në parlament, ne jemi një vend mjaft i qëndrueshëm sot.
Nëse merrni parasysh ngjarjet që kanë ndodhur gjatë pandemisë, kryesisht për shkak të pandemisë, sepse kemi jetuar praktikisht në gjendje të jashtëzakonshme për një vit të tërë, dhe tani kemi një situatë krize në të gjithë territorin, që do të thotë një mënyrë e caktuar e funksionimit të institucioneve, është e qartë se ka disa tensione. Por për mendimin tim, ato ishin më të dukshme deri në zgjedhje, sepse ne nuk kishim një parlament fare dhe na duhej t’i jepnim qeverisë autoritetin për të qeverisur me dekrete me fuqi ligjore, e cila nga përkufizimi është e vështirë. Kishte tensione në atë pjesë, të cilat mendoj se i arritëm mirë, në përgjithësi, sepse pas zgjedhjeve më 15 korrik, një qeveri dhe një parlament u formuan relativisht shpejt dhe ata mund të merrnin përsipër përgjegjësitë e tyre.
Ajo që ka ndodhur në muajt e fundit gjatë stabilitetit politik mendoj se janë turbulenca të zakonshme politike që kemi pasur shumë herë gjatë 30 viteve të fundit. Unë nuk mendoj se kjo është diçka e jashtëzakonshme, sipas proporcioneve ose potencialit për ta shtyrë vendin në destabilizim edhe më të madh. Unë nuk shoh ndonjë tregues që të na drejtojë në atë drejtim që do të ketë më shumë turbulenca politike. Këto tensione që ndodhin kryesisht në parlament janë të zakonshme, ne jemi mësuar me to në 30 vitet e fundit.
Në këtë situatë, cilat mendoni se janë problemet më të mëdha në vend, duke filluar nga dobësitë në sistem?
Dobësitë më të mëdha të vendit tonë janë ato që kemi zbuluar në fillim të viteve ’90. Kjo nuk flet mirë për ne. Ne kemi pasur disa kalime të pushtetit, por dobësitë sistemike janë të padiskutueshme, ato ekzistojnë dhe ne të gjithë i njohim ato.
Sundimi i ligjit nuk është në nivelin e demokracive të pjekura evropiane. Kështu thotë Komisioni Evropian në raportin e tij vjetor. Nëse flasim për funksionimin e institucioneve, gjyqësorit, sistemeve të mëdha në vend, kemi probleme të padiskutueshme, të cilat janë zbuluar për një kohë të gjatë dhe nuk arrijmë të përmirësojmë ndjeshëm performancën e atyre sistemeve ose nënsistemeve në shoqëri. Indshtë e padiskutueshme që situata tani, përfshirë problemin më të madh – gjyqësorin, është shumë më e mirë se ajo e 5 ose 10 viteve më parë, kur shteti u kap praktikisht, dhe në atë kontekst, gjyqësori u kap më shumë. Sidoqoftë, të gjitha raportet e fundit tregojnë se ka progres këtu, por jo sa duhet, jo vetëm sepse organizatat ndërkombëtare si Transparenca na e tregojnë këtë, por sepse qytetarët tanë e tregojnë atë në çdo sondazh, se ata ende nuk ndihen të sigurt kur u duhet për të kërkuar një shërbim që shteti duhet të ofrojë.
Nëse sundimi i ligjit nuk është në nivelin që duhet të kishim pas 30 viteve demokraci, problemet e tjera të institucioneve janë që institucionet janë tepër partiake, pjesërisht dhe etnike të panevojshme në lidhje me Marrëveshjen Kornizë, dhe për sa kohë që ne në institucionet kryesore shtetërore nuk i zgjedhim njerëzit për punësim dhe ngritje në detyrë dhe për t’i drejtuar ato institucione sipas performancës, njohurive dhe përvojës së tyre profesionale dhe nëse shkojmë vetëm sipas partisë ose etnisë, atëherë institucionet nuk do të funksionojnë siç duhet dhe siç presin qytetarët tanë .
Cila është arsyeja që institucionet të jenë partiake pas 30 vjetësh, është shumë pesimiste ta krahasosh me vitet ’90, kur thua se nuk arrijmë të përmirësojmë performancën?
Ata na thanë që në vitet ’90 kur nuk ishim kandidat për BE ose NATO, por këtu jemi pas vitit 2005 kur u bëmë kandidatë, kur u vlerësuam nga NATO dhe BE dhe nëse i morët të gjitha sondazhet, kur qytetarët pyetën se cili është problemi më i madh në vend, sundimi i ligjit ose drejtësia selektive dhe problemet ekonomike dhe sociale dalin gjithnjë në krye. Të tjerët nuk dalin. Ndonjëherë, mbase për shkak të devijimeve që kishim me qeverinë e mëparshme, kishte edhe të tjerë, siç ishte përgjimi masiv i 20 mijë qytetarëve, por problemet u kapërcyen menjëherë pas vitit 2016. Situata nuk është aq e keqe sa më parë, disa procese të mira reformash kanë ndodhur, por unë pohoj se këto janë të njëjtat 30 vitet e fundit.
Standardi ynë i jetesës tregon se ne nuk kemi bërë shumë përparim këtu. Ju keni një pagë mesatare 400-450 euro dhe është e qartë se ku jemi. Ne kemi arsyetimin se kemi pasur 2001. Të gjitha institucionet vitale në kohë lufte ose krize janë shkatërruar, të gjitha ato kthehen mbrapsht kur ju keni një shtet rob. Ne kemi një autokraci klasike për 10 vjet dhe duhet kohë për ta rregulluar atë. Duke filluar nga viti 2001, ne patëm një prapambetje të tmerrshme në aspektin ekonomik dhe shoqëror. Pavarësisht se kush ishte në pushtet, ai ndoshta kishte nevojë të kalonte tërë mandatin e tij për ta rikthyer atë në gjendjen e mëparshme.
Dhe pse merremi akoma me këto gjëra? Ne ndoshta duhet të hyjmë në supozimet historike kur u bëmë shtet, në cilin nivel ishim në vitet ’90 për kulturën politike dhe mentalitetin e këtij populli, për mungesën e përvojës demokratike më parë … ka shumë arsye. Dhe nëse shikoni përreth nesh, problemet në Ballkanin Perëndimor janë të ngjashme. Ndërsa vendet nga Ballkani Perëndimor vijnë për t’u bashkuar me BE, ata po negociojnë me BE gjithnjë e më gjatë.
Ai regjim autokratik prej 10-11 vjetësh nuk mund të jetë gjithmonë një justifikim. Kanë kaluar 5 vjet që nga ajo kohë, ne gjithashtu kemi një Zëvendës Kryeministër për luftën kundër korrupsionit, Komisioni Antikorrupsion është këtu, ka shumë përpjekje për atë luftë, dhe ne po biem gjithnjë e më poshtë në listën e Transparencës.
Unë nuk e kontestoj këtë, nuk po them që ne jemi ideal tani. Unë them që edhe para këtij regjimi kemi pasur probleme me sundimin e ligjit, unë flas vetëm për rrethana objektive. Pyetja është nëse do ta kishim atë regjim, ose nëse do të shtyhej vitin e kaluar ose 6 muaj më parë, si do të ishte situata me korrupsionin.
Le të jemi të vërtetë. Në atë pjesë, as unë dhe askush tjetër në vend nuk jemi të kënaqur me mënyrën se si po përparojmë në luftën kundër korrupsionit. Ne nuk jemi të kënaqur me sundimin e ligjit, nuk jemi të kënaqur me reformat në gjyqësor. Ne jemi ende, pas 4-5 vitesh të sundimit të formacionit të ri, duke mbajtur një metodologji për pastrimin e gjyqësorit dhe prokurorisë. Nëse do të ishte pastruar më parë, ne nuk do të mbartnim një metodologji të re tani. Nëse doni që ne të jemi realistë në krahasimin e asaj që ishte 2016 dhe çfarë është sot në të gjitha sistemet e tjera të rëndësishme, ne kemi pakrahasimisht më shumë demokraci, përfshirë edhe në media. Situata në media është e pakrahasueshme për sa i përket frikës dhe përgjimit masiv, përveç të tjerash, të gazetarëve, ose ndryshimit të njerëzve (vetëm në periudhën 2008-2011, mbi 50 redaktorë në mediat maqedonase u ndryshuan, që është një shkatërrim i paparë ) Në atë kohë, ne nuk mund të shprehnim mendimin tonë as në rrjetet sociale.
Pra, ka fusha ku është bërë përparim. Në ndërkohë, ne u bëmë një anëtar i NATO-s, bëmë një marrëveshje historike me Greqinë pa të cilën nuk do të ishim anëtarësuar në NATO. Ka gjëra që kanë ndryshuar ndjeshëm dhe shteti ka dalë plotësisht nga vetë-izolimi në të cilin ishte objektivisht për 10 vjet.
Kur flisni për rrjetet sociale, ju thoni se nuk jeni të kënaqur me gjyqësorin, ka raste kur gjyqësori reagon vetëm kur ngrihet një zë publik, siç ishte rasti me “Dhoma Publike”.
Konkretisht për “Dhoma Publike”, unë nuk them se kjo është sepse kam reaguar. Kam pasur një takim me tre palë të dëmtuara në atë rast, pas së cilës ne i kemi mbështetur përmes një deklarate.
Dhe pse autoritetet presin kur është një rast i vjetër?
Isshtë mirë që ata reagojnë, ka pasur raste kur publiku reagoi dhe autoritetet nuk reaguan. Pse, duhet të pyesni ata që drejtojnë ato trupa.
Nuk është e qartë për mua, “Dhoma Publike” u raportua për herë të parë në Mars të vitit të kaluar, një vit ka kaluar dhe i duhet më shumë presion nga publiku për të reaguar. Unë nuk kam asnjë shpjegim. Kjo nuk flet mirë për kapacitetin e institucioneve.
Deklarata juaj është që LSDM dhe koalicioni duhet të pranojnë më shumë propozimet e opozitës, të sillen më pak arrogancë dhe se ju do të kundërshtoni sundimin kriminal dhe regjues të çdo partie, sepse njerëzit votuan që ju të jeni të pavarur dhe t’i shërbeni popullit. Si e vlerësoni sjelljen e LSDM-së sot dhe a ka vend për të kundërshtuar sundimin e koalicionit LSDM-BDI?
Unë kam kundërshtuar sjellje të caktuara ose lëvizje politike të shumicës qeverisëse të udhëhequr nga LSDM që nga fillimi. Nuk duhet të rezultojë që unë jam duke reklamuar, por vetëm pas dy muajsh në detyrë, në një konferencë shtypi, unë kritikova ashpër qeverinë aktuale për çështjen “Racket”. Unë ju siguroj se kjo nuk ka ndodhur kurrë në historinë e Maqedonisë pluraliste me një president në lidhje me një kryeministër, asnjë. Nga Gligorov tek unë, një kritikë e tillë ndaj një rasti individual nuk ka ekzistuar kurrë dhe nuk ishte rasti i vetëm. Dhe mund të them se reagimet në partinë në pushtet, nga ato që dëgjova joformalisht, atëherë dhe tani, nuk ishin shumë të mira, për sa i përket pikëpamjeve të mia. Thashë që kjo çështje lëkund bazat e shtetit. Presidenti mund të flasë kundër devijimeve të tilla, dhe unë kam folur.
Atëherë, nuk mund ta kuptoj nëse është e mundur, nuk e di se sa ndryshime u paraqitën në ligjin e regjistrimit nga opozita dhe se asnjë prej tyre nuk ishte konstruktiv, të paktën teknikisht, kozmetikisht. Ne duhet të ndërtojmë një kulturë të komunikimit dhe një kulturë të konsensusit.
Ajo që po na mungon më shumë për 30 vjet, dhe këtu mendoj se jemi akoma më larg në reformat gjyqësore, është që ne nuk mund të bashkohemi dhe të bëjmë një konsensus për disa çështje të rëndësishme. Vitin e kaluar as për BE, as për Bullgarinë, as për Ligjin e Regjistrimit. Unë e di që konsensusi kërkon dy, unë nuk them kush është më i mirë, por ne duhet të kapërcejmë vijat dhe boshllëqet partiake dhe etnike sepse ato na ndajnë shumë. Unë nuk jam duke folur për dallimet demokratike, ato janë të nevojshme, ne nuk mund të mendojmë të gjithë të njëjtën gjë.
A është normale të mos pranojmë ndonjë amendament nga opozita?
Unë nuk jam dakord me atë praktikë, dhe për shumë projektligje të tjera. Ne ishim të gjithë në opozitë dhe ishte zhgënjyese për ne nëse asnjë nga 50 ose 100 ndryshimet nuk pranohej. Unë nuk jam dakord dhe e them atë publikisht.
Pas regjistrimit, tema kryesore tani janë kartat e identitetit dhe regjistrimi i përkatësisë etnike. Si mendoni, a duhet të ketë etni kur një shembull i tillë nuk ekziston askund në botë? A do të nënshkruani një dekret për një ligj të tillë?
Nëse koalicioni qeverisës pajtohet, nëse ka shumicë dhe nëse ligji miratohet në një procedurë të rregullt, unë nuk kam argumente shumë të mëdha kundër një qëndrimi të tillë që të mos nënshkruaj një dekret. Por unë personalisht nuk jam dakord që përkatësia etnike të jetë në letërnjoftimet. Nuk ka asnjë shtet demokratik në botë në të cilin ka etni ose fe. Nuk e kam problem, nuk mendoj se nëse ky ligj miratohet me një dispozitë të tillë do të shkatërrojë shtetin, as që do të ketë pasoja negative. Personalisht, nuk jam dakord, por nëse ata votojnë në atë formë, unë do të nënshkruaj dekretin, megjithëse nuk jam dakord që ai detaj të jetë në letërnjoftimet.
A ka dështuar vendi në drejtim të sigurimit të vaksinave, a nuk është mbështetur shumë në donacionet nga fqinjët, dua të them Bullgarinë dhe Greqinë dhe BE, duke i marrë premtimet si të mirëqena?
Vendi nuk u mbështet te fqinjët e tij, por te premtimet e Komisionerit të Zgjerimit dhe BE dhe vetë Komisionit Evropian. Ne i morëm këto siguri dypalëshe nga Bullgaria, Greqia, Polonia dhe Austria, por vetëm pasi BE diskutoi ndarjen e një fondi solidariteti prej 5 përqind për vendet jo-kandidate, i cili duhej vetëm të zyrtarizohej. Këto 4 vende thanë që pa qenë pozicioni i BE-së në tërësi, por do të ishte marrë. Në momentin që ata nuk morën vaksinat, ishte një situatë e paprecedentë. Kam biseduar me 8 presidentë të vendeve anëtare të BE-së për këtë, ata të gjithë thanë “nga 100 mijë kemi 20 mijë dhe ekziston një presion i tmerrshëm publik për të mos i dhënë një tjetri derisa qytetarët tanë të jenë të kënaqur”.
Ne jemi në një situatë kur anëtarët e shquar të CDU në Gjermani po kërkojnë dorëheqjen e Von der Laen, kryetarit të Komisionit, sepse puna me vaksinat nuk është menaxhuar mirë. Ka reagime të tmerrshme në Bruksel dhe në të gjitha vendet që nuk kanë marrë vaksina për arsye të ndryshme. Ne besuam në mekanizmin Kovacs, i cili është më globali, ka 180 vende, të krijuar nga Grupi Evropian i OBSH-së. Ajo që po përpiqemi të marrim dypalësh është sepse këta dy mekanizma dështuan dhe ne si një vend i vogël nuk ishim në gjendje të parashikonim që KE, e cila pagoi paraprakisht në gusht, nuk do t’i afrohet as asaj që kërkoi. Ose që mekanizmi Kovacs do të zgjatet për të paktën dy muaj nga njoftimet fillestare.
Por deklaratat e politikanëve bullgarë nuk janë thjesht fraza parazgjedhore, është politika e tyre shtetërore, nuk është nga dje për shkak të zgjedhjeve …
Unë nuk jam duke thënë se ato janë fraza parazgjedhore, unë jam duke thënë se unë e di se edhe propozimi më konstruktiv nga miqtë tanë, për shembull nga Gjermania, në këtë situatë para zgjedhjeve nuk do të kuptohet, nuk do t’i kushtohet më shumë vëmendje , sepse të gjithë do të dëshirojnë të tregojnë më shumë patriotë nga tjetri. Nuk ka atmosferë në të cilën ju mund të flisni në mënyrë racionale, me argumente. Unë nuk jam duke thënë se asgjë do të ndryshojë pas zgjedhjeve.
Pas dhurimit të vaksinave nga Serbia, Zaharieva bëri një deklaratë se ata nuk e kanë mendjen të jenë miq me Beogradin, por ata duan që ne të jemi miq me ta, me Sofjen. Historiani belg Detrez i tha MKD.mk se komisioni historik i ngjan kohës së komunizmit, kur Tito dhe Çaushesku, për shembull, do të ulen dhe do të nënshkruajnë një marrëveshje për diçka dhe që do të vendoset nesër. Por miqësia nuk fitohet me vendim ose dekret … Çfarë mund të bëhet këtu?
Teza ime është se një komision i përbërë nga historianë nuk mund të zgjidhë probleme politike, ai nuk duhet të merret me përkatësinë etnike të njerëzve. Detyra e saj e vetme, pra mandati, është të gjejë ngjarje dhe personalitete nga historia jonë që të dy vendet mund të nderojnë. Komisioni historik nuk ka një mandat të thotë, për shembull, në 1856 ai dhe ai ishin ky dhe ai, por vetëm për të thënë se ky njeri apo ngjarje është i rëndësishëm për ne, pa thënë nëse ai është bullgar apo maqedonas, dhe ne duam për ta festuar së bashku. Nëse e gjejmë veten diku, sepse jo e gjithë historia, natyrisht, është e zakonshme, ne kemi tonën, ato kanë të tyren.
Fatkeqësisht, tani, përmes komisionit historik, për shkak të përfshirjes politike në punën e saj nga Sofja, tezat klasike politike që nuk janë në mandatin e saj kanë filluar të dëgjohen në seancat e saj. Nëse do të jeni më afër Serbisë apo Bullgarisë është politikë. Nuk është detyra e Komisionit. Të nderosh Titon në një mënyrë, në një tjetër apo në një mënyrë të tretë, apo të mos e nderosh fare, nuk është punë e komisionit historik, nuk duhet të shkelet përmes saj, por shkelet. Ngjarjet e përditshme politike përmenden gjithashtu në seancat e tyre, dhe detyra e tyre është vetëm të thonë nëse Goce Delchev, për shembull, është i rëndësishëm për ju, po, nëse ai është i rëndësishëm për ne, po, dhe si. A mund ta festojmë së bashku dhe aq shumë. Dhe kështu për të gjithë aktivistët, revolucionarët, arsimtarët, etj.
Por nuk është kështu, puna e komisionit u zvogëlua për të thënë nëse Car Samuel ishte një maqedonas apo një bullgar, Kirili dhe Metodi, Goce Delçev, etj. Kështu që u futët në një falsifikim …
Ai hyri brenda. Kjo është arsyeja pse vitin e kaluar unë sugjerova që të ketë historianë, njerëz në krah, të cilët do të “rikthejnë” komisionin dhe do të vazhdojnë pa thënë kush ishte 1903. Ne kishim një propozim, por pala bullgare nuk e pranoi atë, dy ekspertë gjermanë të bashkohen si këshilltarë ekspertë të komisionit, për të mos na treguar kush ishte, jo se ata kanë më shumë dokumente se ne. Por të thuash cila do të ishte metodologjia e saktë për punën e një komisioni të tillë historik dhe t’u thuash atyre se kjo nuk duhet të diskutohet, kjo mund të diskutohet, të tregojmë shembuj historikë në atë drejtim sepse ka komisione dhe gjermano-polake dhe franceze -Gjerman që ka punuar për dekada dhe askush nuk përcakton nëse në ’44 dikush shkruajti gjermanisht, polak apo frëngjisht. Unë mendoj se kjo do të jetë e nevojshme në atë kuptim, për ta kthyer komisionin në kompetencën e tij origjinale, dhe historianë të tjerë, mundësisht nga jashtë rajonit, t’i bashkohen atij, jo si anëtarë, por si këshilltarë ekspertë.
Pajtohem që komisioni la mandatin e tij origjinal për shkak të presioneve politike dhe kërkesave nga Sofja, kjo është e qartë.
Nga Sofja, megjithatë, akuzat vazhdojnë, siç ishte rasti për festimin e Titos, dhe nuk ka fund.
Vendimi i tyre politik është të sillen në një mënyrë të tillë dhe të na dërgojnë mesazhe të tilla. Ne vetëm mund të pendohemi që deklarata të tilla shkatërrojnë më tej mjedisin në mënyrë që të mund të ulemi si bashkëbisedues të barabartë dhe të gjejmë një zgjidhje. Unë nuk dua të komentoj deklaratat e tyre, por fakti është se atmosfera midis Shkupit dhe Sofjes është në nivelin më të ulët të mundshëm që nga vitet ’90 e deri më sot dhe se ndërhyrja politike në punën e komisionit historik që vjen nga Sofja, dhe jo nga Shkupi, kontribuoi më së shumti.
Në kushte të tilla, a mund të presim, shpresojmë, fillimin e negociatave me BE?
Nuk ka dilema këtu, BE negocion me vendet kandidate vetëm nëse arrihet një konsensus i plotë, ashtu si ishte me Greqinë. Ne mund të na vijë keq për atë që e di sa herë që mërzitemi dhe e themi këtë dhe kjo është një mjegullnajë, kjo kërkesë nuk diskutohet, por nëse nuk keni 27 anëtarë në të njëjtën faqe, asgjë.
A nuk mendoni se ata mund të hakmerren pas zgjedhjeve?
Shpresoj, nuk e di, që në një atmosferë më të qetë ata do të kuptojnë se ka çështje për të cilat ata nuk do të diskutonin kur dikush tjetër do t’u impononte atyre. Ju nuk mund të flisni se si është ndjerë gjyshi juaj para ’44. Nuk është punë e politikanëve apo historianëve, është një e drejtë personale e njeriut. E pacenueshme. Asnjë vend, madje as diktatura më e madhe, nuk mund të thotë “ti nuk je ai”. Siç ndiheni, ashtu thoni. E njëjta gjë vlen edhe për ata para ’44. Nuk ka nevojë që ne të shpikim ujë të nxehtë. Nuk është detyra e komisionit ta bëjë atë. Shpresoj se do të gjejmë mirëkuptim me partnerët tanë Bullgarë diku pas majit, qershorit kur formohet një qeveri. Në kuptimin që nuk mund t’i debatojmë ato gjëra. Ne nuk kemi një mandat, unë ose ndonjë nga Qeveria, tani në 2021 për të thënë në 1901 ishte kështu dhe kështu, është një punë e mbaruar. Në librat e historisë shkruhet se kush e deklaroi veten, për kë luftoi, pse luftoi. Ju nuk mund ta merrni me mend.
Kur bëhet fjalë për zgjedhjet Bullgare, çfarë mendoni për kërkesat e opozitës për zgjedhje të parakohshme parlamentare në vendin tonë?
Kjo është puna e shumicës parlamentare. Ne nuk kemi një vit nga 2014, përveç 2015, kur nuk kemi pasur zgjedhje. Nga viti 2006 e deri më sot nuk kemi një mandat të plotë të skaduar 4 vjet, gjë që nuk është e mirë për ekonominë apo planifikimin. Sa i përket zhvillimit të vendit, kemi pasur zgjedhje para 8 muajsh, njerëzit thanë ato që mendojnë dhe mendoj se këtij koalicioni qeveritar duhet t’i jepet një shans për të treguar atë që di. Sipas mendimit tim, është shumë e shpejtë të mendosh për të bërë zgjedhje brenda një viti. Por nëse shumica qeverisëse mendon se ka nevojë për të ose nëse opozita merr 61 vota dhe rrëzon qeverinë, kjo është demokracia. Askush nuk mund të jetë kundër. Vendimi është i tyre, por për shkak të planifikimit nuk është mirë që nga viti 2006 e deri më sot nuk kemi pasur një mandat të plotë të qeverisjes dhe kemi pasur vetëm zgjedhje të parakohshme.
Sa njerëz nuk kanë marrë ende një certifikatë sigurie të NATO-s? Opozita ka kohë që flet për Ministrat Spasovski dhe Mariçiç. A ka politikanë të tjerë midis atyre që nuk kaluan rishikimin e Aleancës?
Nuk mund të them se sa nuk morën dhe unë jam kundër botimit të emrave të tyre, nuk është mirë për ta dhe për shtetin. Ky është një proces i ndjeshëm, sepse njerëzit që nuk marrin një certifikatë nuk janë kriminelë, por nuk kanë qasje në informacione konfidenciale, por mbeten të punojnë më tej. Mund të pastrojmë vetëm disa mjegulla se disa me qëllim po mbjellin. Deri më sot, nuk ka asnjë politikan që është refuzuar nga NATO. Shtë e rëndësishme që nëse NATO nuk lëshon një certifikatë sigurie, kjo jua tregon me shkrim. Kur kërkojmë një vërtetim, të gjithë paraqesim një formular. Dhe nëse vendosin të mos jua japin, ata thonë: “Kërkesa juaj është refuzuar”. Askush nuk ka marrë një vendim të tillë për të refuzuar çertifikimin e NATO-s. Ajo që thonë ata për Spasovskin, Maricic është një marrëzi e pastër. Nëse Ministri i Drejtësisë dhe i Brendshëm merr një vendim negativ në letër, ata nuk do të qëndrojnë në atë pozitë, sepse sipas përkufizimit ata janë në departamente që kanë qasje në informacione konfidenciale. Por askush nuk ka marrë një zgjidhje të tillë.
Sa zgjat ai proces, a mund ta marrin pas dy muajsh për shembull?
Unë shoh disa kuazi-ekspertë që përpiqen të bëjnë një paralele me mos marrjen e një marrëveshje ambasadori. Ekziston një rregull diplomatik, 90 ditë nëse nuk merrni një marrëveshje mendoni për një tjetër, por për shkak të pandemisë afatet zgjaten. Por nuk ka rregulla për NATO-n, megjithëse për shkak të pandemisë dhe afatet e tyre janë më të gjata. Unë pres muajin ose dy muajin tjetër, në pranverë, që të gjithë të marrin informacion, të marrë ose jo të marrë një çertifikatë, unë jam duke folur për nivelin më të lartë politik.
Sa njerëz janë të përfshirë? Dhe kush e bën kontrollin?
Rreth 160-170 njerëz kontrollohen, duke filluar nga unë, por unë e kuptova. Këtu po flas për politikanë dhe zyrtarë të lartë ushtarakë dhe zyrtarë të lartë.
Kontrolli bëhet nga Agjencia e Sigurisë Kombëtare, shërbimi ushtarak dhe Agjencia e Inteligjencës për ato që kanë informacion specifik për një person në territorin tonë. Por shërbimet e NATO-s për të 29 anëtarët e tjerë bëjnë më shumë, përveç nesh në këtë rast. A keni bërë ndonjëherë ndonjë gjë në territorin e tyre që ju skualifikon nga hyrja në informacione konfidenciale apo jeni njohur me shërbimet e tyre? A keni kontakte me organizata malinje, vende apo individë, a keni pasur kontakte me organizata të tilla dhe a jeni të prirur për një nivel të lartë të korrupsionit. Interestingshtë interesante që shërbimet funksionojnë me njohuri. Dhe është e rëndësishme për ta të vlerësojnë nëse jeni të prirur për korrupsion të lartë, sepse nëse është kështu, një shërbim i huaj mund t’ju blejë më lehtë. Megjithëse një autoritet vendas paraqitet në inspektim, arbitri përfundimtar është NATO.
