Presidenti i SHBA-së Joe Biden ka thënë se mizoritë që po zbulohen në Ukrainë janë gjenocid, duke thënë se “është bërë gjithnjë e më e qartë se presidenti rus Vladimir Putin thjesht po përpiqet të fshijë edhe idenë e të qenit ukrainas”.
Ja se si arriti në këtë pikë:
Presidenti amerikan përmendi për herë të parë gjenocidin të martën kur foli për rritjen e çmimit të gazit.
Më vonë ai përsëriti vlerësimin e tij për gazetarët, duke thënë se “provat po shtohen, janë ndryshe nga sa ishte javën e kaluar, aq më shumë prova po dalin”.
Biden më parë nuk e quajti gjenocid atë që po ndodh në Ukrainë. Ndihmësit e tij kanë thënë se ende nuk është ngritur në nivel.
Presidenti ukrainas Volodymyr Zelensky, i cili gjithashtu ka përdorur termin ‘gjenocid’, falënderoi Biden për përdorimin e tij, duke thënë se ato ishin “fjalë të vërteta të një lideri të vërtetë”.
Javën e kaluar, Zelensky akuzoi Rusinë për kryerjen e gjenocidit pasi një numër i trupave civilë u zbuluan në Bucha pas tërheqjes së trupave ruse.
Liderë të tjerë botërorë, si Boris Johnson i Britanisë së Madhe dhe Andrzej Duda i Polonisë, kanë përdorur gjithashtu fjalën “gjenocid” për të përshkruar veprimet ruse në Ukrainë.
Çfarë është gjenocidi?
Gjenocidi u bë krim në vitin 1948, me një traktat të OKB-së që e përshkruan atë “si një krim të kryer me qëllimin për të shkatërruar një grup kombëtar, etnik, racor ose fetar, tërësisht ose pjesërisht”.
Mizoritë përfshijnë vrasjen e anëtarëve të një grupi ose shkaktimin e lëndimeve të rënda trupore ose mendore.
Konventa për Parandalimin dhe Dënimin e Krimit të Gjenocidit u miratua nga Kombet e Bashkuara pas Luftës së Dytë Botërore.
Gjenocidi është përshkruar shpesh si ” krimi i krimeve “.
Fjala gjenocid u shpik nga avokati polak Raphäel Lemkin në vitin 1944 për të përshkruar përpjekjen sistematike të nazistëve për të zhdukur hebrenjtë nga Evropa gjatë Holokaustit.
Gjenocidi është i vështirë për t’u provuar në gjykatë sepse “qëllimi” duhet të vendoset, sipas OKB-së. Vendet madje ndryshojnë në përkufizimin e saktë të gjenocidit.
Kur e kanë përdorur më parë SHBA-të termin ‘gjenocid’?
Qeveria amerikane rrallëherë përcakton mizori duke përdorur termin gjenocid.
Shembujt e fundit të mëparshëm përfshijnë fushatën kineze kundër myslimanëve ujgurë dhe persekutimin nga Myanmar të pakicës myslimane Rohingya.
Emërtimi i SHBA-së nuk ka ndonjë degëzim ligjor, por ka peshë të konsiderueshme pasi Biden kërkon të mbledhë vendet pas një strategjie të izolimit dhe ndëshkimit të Moskës.
Disa ekspertë thonë se është shumë herët për të bërë një përcaktim me siguri në Ukrainë, por çështja duhet të hetohet “me rigorozitet”./21Media
