Përmbushja e Agjendës së Gjelbër është një hap shumë i rëndësishëm në vuajtjet e Maqedonisë së Veriut ndaj Bashkimit Evropian. Në raportin e fundit të progresit të publikuar nga Komisioni Evropian, vendi ynë ka marrë shumë kritika sa i përket mjedisit dhe mjedisit. Institucionet shtetërore duhet të përmirësojnë koordinimin ndërsektorial, të rrisin mjetet për uljen e ndotjes së ajrit dhe të ndërmarrin hapa seriozë në menaxhimin e mbeturinave, shkruan Portalb.mk.
Menaxhimi i duhur i mbetjeve është pjesë e detyrimeve që vendi ynë duhet të përmbushë përmes kreut 27 për mjedisin, si parakusht për t’u bërë anëtar i plotë i BE-së. Megjithatë, në Maqedoninë veriore, ky hap është larg nga realizimi. Raporti përmban një paralajmërim për vonesën në miratimin e dy dokumenteve strategjike për mbrojtjen e natyrës.
“Maqedonia e Veriut ka një shkallë të përgatitjes në këtë fushë. Është bërë përparim i kufizuar në ruajtjen e natyrës dhe ndryshimet klimatike. Megjithatë, zbatimi në të gjithë sektorët mbetet një shqetësim. Vendi inkurajohet të rrisë ndjeshëm ambiciet e tij për një tranzicion të gjelbër, veçanërisht në kontekstin e Axhendës së Gjelbër për Ballkanin Perëndimor. Për çështjet horizontale, kapaciteti administrativ në të gjitha nivelet mbetet i dobët, me burime të pamjaftueshme financiare për zbatimin e legjislacionit ekzistues. Pritet miratimi i Planit Kombëtar të Menaxhimit të Mbetjeve (2021-2031) dhe i Planit të Parandalimit të Mbetjeve (2021-2027)”, theksohet në Raportin e Progresit të publikuar në tetor 2021.
Nga Ministria e Mjedisit dhe Planifikimit Hapësinor (MMPH) nuk kanë dashur të thonë arsyet e vonesës së këtyre dy dokumenteve strategjike, por për Portalb.mk kanë thënë se në njërin dokument është përmendur faza e miratimit, ndërsa tjetri ende është në pritje të miratimit.
“Plani Kombëtar i Menaxhimit të Mbetjeve (2021-2031) është miratuar në shtator 2021. Plani për Parandalimin e Mbeturinave (2021-2027) është përgatitur dhe për momentin do të inicohet procedura për vlerësimin strategjik të planit, në përputhje me Ligjin për Mjedisin. Pas përfundimit të kësaj procedure, plani do të miratohet. Në kuadër të Vlerësimit Strategjik të planit do të mbahet debat publik”, tha Ana Karanfilova, Udhëheqëse e Sektorit për Menaxhimin e Mbeturinave, MMPH.
Më tej në raport thuhet se shumica e rekomandimeve të vitit të kaluar nuk janë zbatuar, kështu që vitin e ardhshëm vendi duhet të fokusohet veçanërisht në:
përmirësimi i koordinimit ndërsektorial dhe rritja e burimeve financiare për reduktimin e ndotjes së ajrit në nivel lokal dhe kombëtar;
ndërmarrja e hapave të rëndësishëm për krijimin e një sistemi rajonal të menaxhimit të mbetjeve;
Menaxhimi i mbetjeve është një sfidë e madhe për RSM-në, e cila është e përmbytur nga deponitë ilegale
Edhe pse konsiderohen si një “kancer” i natyrës, ne kemi raportuar se janë rreth 1000 vendgrumbullime të egra. Por jozyrtarisht pretendohet se numri i deponive ilegale është shumë më i lartë se 1000. Dhe janë 57 landfille bashkiake, të cilat edhe pse funksionojnë si landfille të ligjshme, nuk janë në përputhje me legjislacionin kombëtar për menaxhimin e sigurt të mbetjeve. Maqedonia e Veriut ka vetëm 1 deponi në të gjithë territorin e saj, e cila është në përputhje me legjislacionin kombëtar të menaxhuar relativisht mirë. Flitet për deponinë e Drislës, e cila i shërben rajonit të Shkupit, me rreth 590 mijë banorë dhe çdo vit pranon afërsisht 180 mijë tonë mbeturina.
Sipas Planit Kombëtar (2021-2030) deri në vitin 2030, në vend do të ndërtohen gjashtë landfille rajonale dhe do të mbyllen deponitë ekzistuese (landfillet e egra). Megjithatë, ndërtimi i landfilleve rajonale sipas standardeve evropiane duket ende larg përfundimit.
“Po, qeveria ka dorëzuar një kërkesë për kredi në BERZH për ndërtimin e sistemeve rajonale për 5 rajone planifikuese (Jugperëndim, Pelagon, Juglindor, Vardar dhe Pollog), ndërsa për atë lindor dhe verilindor është dhënë granti IPA”, tha. Ana Karanfilova.
Ky problem i rëndë mjedisor nuk është lënë mënjanë në Raportin e progresit të vendit tonë. Lidhur me menaxhimin e mbeturinave, BE-ja kritikoi Maqedoninë për mungesën e kapaciteteve administrative, si dhe zbatimin e ulët dhe bashkëpunimin e kufizuar ndërsektorial.
“Landfillet e egra vazhdojnë të jenë një problem i rëndësishëm mjedisor, ndërkohë që ngritja e sistemeve rajonale të menaxhimit të mbetjeve vijon me vonesa”, thuhet në raport.
Sipas të dhënave të fundit të publikuara nga Byroja Qendrore e Statistikave, sasia totale e mbeturinave komunale të grumbulluara në vitin 2020 është 630,086 tonë, ndërsa sasia totale e mbetjeve komunale të krijuara është 913,033 tonë. Krahasuar me vitin 2019, sasia totale e mbeturinave komunale të grumbulluara në vitin 2020 është ulur për 0,4 për qind. Sasia vjetore e mbetjeve komunale të gjeneruara për frymë në vitin 2020 është 452 kilogramë për person, që është 1 për qind më pak se e njëjta sasi në vitin 2019.
Shumica e mbetjeve përfundojnë në deponi ilegale dhe vetëm një përqindje e vogël riciklohet
Sipas raportit të publikuar nga Agjencia Evropiane e Mjedisit, Sistemi i Menaxhimit të Mbeturinave në Maqedoninë e Veriut sot karakterizohet me shkallë shumë të ulët të riciklimit. Sistemi kryesor i grumbullimit të mbeturinave në Maqedoninë veriore përbëhet nga pika grumbullimi të mbeturinave me kontejnerë mbeturinash. Rregullimi i menaxhimit të mbetjeve është përgjegjësi e komunave, por në vitin 2019 vetëm 78 për qind e popullsisë mbulohej nga shërbimet e grumbullimit të mbetjeve.
Shkalla e riciklimit është shumë e ulët në 0.3 përqind, dhe kompostimi/gradimi ra nga 0.4 përqind në 2015 në 0 përqind në 2019. Për sa i përket suksesit të menaxhimit të mbetjeve, të dhënat e Byrosë Shtetërore tregojnë një nivel shumë të ulët të riciklimit gjatë vitit 2020. Sipas llojeve të mbeturinave, sasia më e madhe e mbeturinave të grumbulluara janë mbeturinat e përziera komunale – 525,745 tonë ose 83,4 për qind. Gjatë vitit 2020, vetëm 2-3 për qind e mbetjeve bashkiake u grumbulluan për riciklim, kryesisht nga grumbulluesit informalë të mbetjeve, të cilët mbledhin mbetjet nga landfillet dhe kazanët dhe më pas ia shesin industrisë së riciklimit. Prandaj, nevojitet veprim intensiv nga shteti, autoritetet lokale dhe sektori i biznesit për të përmirësuar këtë fushë.
Shkalla e ulët e riciklimit në Raportin e Progresit na vlerësoi si një gjendje serioze dhe kërkonte nga autoritetet që të zhvillonin së shpejti një strategji për menaxhimin e mbetjeve.
“Riciklimi në Maqedoninë veriore mbetet jashtëzakonisht i ulët. Sipas ekspertëve dhe vëzhguesve, vendi duhet të zhvillojë shpejt një strategji për menaxhimin e mbetjeve. Statistikat konfirmojnë situatën e keqe: sasia totale e mbetjeve të grumbulluara në vend po rritet vazhdimisht, riciklimi po shkon në drejtim të kundërt. Në vitin 2017, Maqedonia e Veriut gjeneroi 787,000 ton mbeturina, nga të cilat vetëm 0.6 për qind u ricikluan. Në vitin 2018, mbetjet u rritën në 855,000 tonë, me një normë riciklimi prej 0.5 për qind. Në vitin 2019, mbetjet arritën në 916 mijë tonë, dhe kapaciteti i riciklimit ra në vetëm 0.3 për qind”, paralajmëron Raporti i Progresit.burimi meta
më tepër në linkun
