2 C
Tetovo
E premte, 29 Nëntor, 2024
BallinaOpinionGEORGE MONBIOT / Kapitalizmi është i vdekur – Kiameti afër

GEORGE MONBIOT / Kapitalizmi është i vdekur – Kiameti afër

Për pjesën më të madhe të jetës sime si i rritur jam përçartur kundër “kapitalizmit korporativ”, “kapitalizmit konsumerist” dhe “kapitalizmit korruptiv”. Më është dashur goxha kohë që ta kuptoja se problemi nuk ishte te mbiemri [korruptiv/konsumerist/korporativ] por te vetë emri [kapitalizmi]. Shumë njerëz e kanë refuzuar kapitalizmin me ngut e me kënaqësi, por unë e kam bërë ngadalë e me zymtësi. Pjesë e arsyes ishte se nuk shihja një alternativë të qartë: për dallim nga disa anti-kapitalistë, kurrë s’kam qenë entuziast për komunizmin shtetëror. Jam frenuar po ashtu edhe nga gjendja e tij religjioze. Të thuash “kapitalizmi po dështon” në shekullin 21 ishte si të thoje “Zoti është i vdekur” në të 19-in: është blasfemi sekulare. Kërkonte një shkallë vetëbesimi që unë nuk e posedoja.

Por, ndërsa po moshohesha, arrita që të njohesha me dy gjëra. E para, që është sistemi, më shumë se ndonjë variant i sistemit, që po nga ngre neve pashmangërisht drejt katastrofës. E dyta, që ju nuk duhet të prodhoni një alternativë definitive që të thuash se kapitalizmi po dështon. Pohimi në fjalë qëndron në këmbë të veta. Por, po ashtu kërkon përpjekje tjetër e të ndryshme për të zhvilluar një sistem të ri.

Dështimet e kapitalizmit rrjedhin nga dy prej elementeve definuese të tij. E para është rritja e përhershme. Rritja ekonomike është efekti agregat i kërkimit për të akumuluar kapital dhe për të ekstraktuar profitin. Kapitalizmi kollapson pa rritjen, e megjithatë rritja e përhershme në një planet të kufizuar çon në katastrofë të paevitueshme ambientale.

Ata që e mbrojnë kapitalizmin argumentojnë se, ndërsa konsumi kalon prej të mirave te shërbimet, rritja ekonomike mund të shkëputet nga përdorimi i resurseve materiale. Javën që shkoi, një ese në gazetën Ekonomia e Re Politike, nga Jason Hickel dhe Giorgos Kallis, e ekzaminoi këtë premisë. Ata gjetën se megjithëse një shkëputje relative ndodhte përnjëmend [nga resurset materiale] në shekullin 20 [konsumi i resurseve materiale u rrit, por jo aq shpejt sa rritja ekonomike], në shekullin 21 ka pasur një ngjitje: ngritja e konsumit të resurseve deri tash është lidhur apo e ka tejkaluar shkallën e rritjes ekonomike. Shkëputja absolute e nevojshme për të shmangur katastrofën ambientale [reduktimi i përdorimit të resurseve materiale] kurrë nuk është arritur, dhe duket i pamundur ndërsa rritja ekonomike vazhdon. Rritja e gjelbër është një iluzion.

Sistemi i bazuar në rritjen e përhershme nuk mund të funksionojë pa ekternalitete e periferi. Duhet të ketë gjithnjë një zonë ekstraktimi – nga e cila materialet nxirren pa pagesë të plotë – dhe një zonë të shitjes, ku kostot hidhen në formën e bërllokut dhe ndotjes. Ndërsa shkalla e aktivitetit ekonomik rritet derikur kapitalizmi të afektojë gjithçka, nga atmosfera deri te shtresa e fundit e oqeanit, i gjithë planeti bëhet zonë për t’u sakrifikuar: të gjithë ne e popullojmë periferinë e makinesë profit-krijuese.

Kjo na çon neve drejt kataklizmit në një shkallë të atillë që shumë njerëz nuk mund as ta imagjinojnë. Kolapsi kërcënues i sistemeve bazike për jetën tonë është shumë më i madh se lufta, uria, murtaja apo krizat ekonomike, megjithëse është e mundur që t’i përfshirë të katër nga këto. Shoqëritë mund të mëkëmben nga këto evente apokaliptike, por jo nga humbja e tokës, klima e përshtatshme dhe biosfera e bollshme.

Dështimet e kapitalizmit rrjedhin nga dy prej elementeve definuese të tij. E para është rritja e përhershme. Rritja ekonomike është efekti agregat i kërkimit për të akumuluar kapital dhe për të ekstraktuar profitin. Kapitalizmi kollapson pa rritjen, e megjithatë rritja e përhershme në një planet të kufizuar çon në katastrofë të paevitueshme ambientale.

Ata që e mbrojnë kapitalizmin argumentojnë se, ndërsa konsumi kalon prej të mirave te shërbimet, rritja ekonomike mund të shkëputet nga përdorimi i resurseve materiale. Javën që shkoi, një ese në gazetën Ekonomia e Re Politike, nga Jason Hickel dhe Giorgos Kallis, e ekzaminoi këtë premisë. Ata gjetën se megjithëse një shkëputje relative ndodhte përnjëmend [nga resurset materiale] në shekullin 20 [konsumi i resurseve materiale u rrit, por jo aq shpejt sa rritja ekonomike], në shekullin 21 ka pasur një ngjitje: ngritja e konsumit të resurseve deri tash është lidhur apo e ka tejkaluar shkallën e rritjes ekonomike. Shkëputja absolute e nevojshme për të shmangur katastrofën ambientale [reduktimi i përdorimit të resurseve materiale] kurrë nuk është arritur, dhe duket i pamundur ndërsa rritja ekonomike vazhdon. Rritja e gjelbër është një iluzion.

Sistemi i bazuar në rritjen e përhershme nuk mund të funksionojë pa ekternalitete e periferi. Duhet të ketë gjithnjë një zonë ekstraktimi – nga e cila materialet nxirren pa pagesë të plotë – dhe një zonë të shitjes, ku kostot hidhen në formën e bërllokut dhe ndotjes. Ndërsa shkalla e aktivitetit ekonomik rritet derikur kapitalizmi të afektojë gjithçka, nga atmosfera deri te shtresa e fundit e oqeanit, i gjithë planeti bëhet zonë për t’u sakrifikuar: të gjithë ne e popullojmë periferinë e makinesë profit-krijuese.

Kjo na çon neve drejt kataklizmit në një shkallë të atillë që shumë njerëz nuk mund as ta imagjinojnë. Kolapsi kërcënues i sistemeve bazike për jetën tonë është shumë më i madh se lufta, uria, murtaja apo krizat ekonomike, megjithëse është e mundur që t’i përfshirë të katër nga këto. Shoqëritë mund të mëkëmben nga këto evente apokaliptike, por jo nga humbja e tokës, klima e përshtatshme dhe biosfera e bollshme.

Elementi i dytë definues është supozimi bizar që një person ka të drejtë në pasuritë natyrore të botës aq sa paratë e tij mund të blejnë. Ky përvetësim i të mirave të përbashkëta shkakton tri zhvendosje të mëtejme. E para, përleshja për kontroll ekskluziv të asete të pariprodhueshme, që nënkuptojnë ose dhunimin ose kufizimin e të drejtave të tjetrit. E dyta, iminigimi i njerëzve tjerë nga një ekonomi e bazuar në grabitjen e kohës dhe hapësirës. E treta, përkthimi i fuqisë ekonomike në fuqi politike, ndërsa kontrolli mbi resurset ekonomike çon në kontrollimin e relacioneve sociale që i shoqërojnë ato.


RELATED ARTICLES
- Advertisment -

Most Popular

Recent Comments