Organizata Botërore e Shëndetësisë ka vendosur para pak minutash që ta shpallë koronavirusin pandemi
Pandemia shpallet në rastet kur një patogjen shpërndahet lehtësisht nga personi në person dhe ka mbulim gjeografik të madh. Kushti themelor, krahas aspektit gjeografik është edhe se sëmundja duhet të jetë ngjitëse.
Diferenca mes Pandemisë dhe Epidemisë
Epidemia është një term që përdoret gjerësisht për të përshkruar çdo sëmundje që ka dalë jashtë kontrollit. Një epidemi përcaktohet si “një shpërthim i një sëmundjeje që ndodh mbi një zonë të gjerë gjeografike dhe prek një përqindje jashtëzakonisht të lartë të popullatës”.
Ndërkohë termi pandemi ka të bëjë me përhapjen gjeografike dhe përdoret për të përshkruar një sëmundje që prek një vend të tërë ose tërë botën.
Është e rëndësishme të njihni ndryshimet midis këtyre dy termave kur merrni parasysh lajmet që vijnë nga shëndeti publik shkruan VeryWellHealth
Dallimi midis epidemisë dhe pandemisë shpesh fshihet, madje edhe në mesin e epidemiologëve.
Aesyeja është se disa sëmundje bëhen më të përhapura ose vdekjeprurëse me kalimin e kohës, ndërsa të tjera bëhen më pak, duke detyruar CDC të rishohë edhe njëherë statistikat.
Epidemiologët janë të kujdesshëm se si e përshkruajnë një sëmundjeje, në mënyrë që ajo të vendoset në kontekstin e duhur. Ndërsa epidemia tregon për një sëmundje që është jashtë kontrollit.
CDC gjithashtu pranon që disa terma mund të nxisin panik të panevojshëm. Një shembull i tillë është shpërthimi Zika i vitit 2016, i cili shkaktoi alarm në Shtetet e Bashkuara kur sëmundja u përhap në 218 individë në Florida dhe tek gjashtë persona në Teksas. 46 të tjerë u infektuan nga transmetimi seksual ose nga laboratorët, dhe një person tjetër u infektua nga kontakti person-me-person përmes një ende rrugë të panjohur.
Edhe sëmundja HIV, një sëmundje e përhapur në pjesën më të madhe të planetit, termi pandemi është zëvendësuar gjithnjë e më shumë nga epidemia duke pasur parasysh përhapjen dhe uljen e niveleve në disa rajone.
Nga ana tjetër, ndërsa gripi bëhet më i përhapur vit pas viti, zyrtarët e shëndetit publik zakonisht i referohen shpërthimeve sezonale si pandemi, veçanërisht duke pasur parasysh shpërthimin e H1N1 të vitit 2009 në Shtetet e Bashkuara në të cilat u prekën mbi 60 milion amerikanë, me 274.304 persona të shtruar në spital dhe 12469 të vdekur.
Në anën tjetër përhapja mund të trajtohet jo më pak agresive sesa një pandemi, vetëm nëse ka ka potencial të zgjerohet përtej kufijve të tij, siç ndodhi me virusin Ebola.
Fazat e një Pandemie
Ndërsa ekzistojnë disa hapa që CDC do të ndërmarrë për të vlerësuar dhe klasifikuar pandeminë, skenimi aktual i një epidemie mund të ndryshojë bazuar në patogjenezën e një sëmundje dhe faktorë të tjerë të tjerë epidemiologjikë.
Në vitin 1999, Organizata Botërore e Shëndetit (OBSH) realizoi planin e parë të gatishmërisë së pandemisë së gripit në të cilin përshkruhen gjashtë faza . Qëllimi i planit ishte të kordinonte përgjigjen globale duke i siguruar vendeve një plan për të hartuar strategjitë e tyre kombëtare bazuar në burimet e disponueshme. Shtetet e Bashkuara realizuan planin e parë të gripit në 2005.
I njëjti model bazë mund të zbatohet me variacione ndaj epidemive të tjera, siç është tuberkulozi ,malarja dhe virusi Zika.
Fazat 1 deri 3 janë krijuar për të ndihmuar zyrtarët e shëndetit publik të dinë se është koha për të ndërhyrë ndaj kërcënimit që po afrohet.
Fazat 4 deri 6 është zbatimi i planeve në koordinim me OBSH.
Plani kishte për qëllim vetëm adresimin e pandemive të gripit duke pasur parasysh shkallën e tyre të lartë të mutacionit dhe aftësinë e virusit për të kaluar nga kafshët te njerëzit shkruan abcnews.al
Fazat e një Pandemie Gripi
Faza 1 përfshin periudhën gjatë së cilës nuk është raportuar ende se viruset e kafshëve shkaktojnë infeksion tek njerëzit.
Faza 2 përfshin nivelin e parë të përhapjes , kur një virus konfirmohet se ka kaluar nga kafshët tek njerëzit.
Faza 3 ndodh kur rastet sporadike ose grupimet e vogla të sëmundjes konfirmohen, por transmetimi njeri-tek-njeri ose nuk ka ndodhur ose konsiderohet i pamundur.
Faza 4 është pika ku transmetimi njeri-në-njeri ose një virus-kafshë nga njeriu kanë shkaktuar një shpërthim në të gjithë komunitetin
Faza 5 ndodh kur virusi përhapet në të paktën 2 vende
Faza 6 është pika në të cilën sëmundja është shpallur tashmë një pandemi
Historia e pandemive
Përveç HIV-it, i cili ka vrarë mbi 39 milion njerëz që nga viti 1982, ka pasur pandemi të tjera po aq shkatërruese në histori:
Murtaja e Justinianit e vitit 541 pas Krishtit iu atribua murtajës bubonike dhe vrau 25-50 milion njerëz brenda një viti.
Murtaja e Zezë vrau më shumë se 75 milion njerëz nga 1347 deri në 1351, përfshirë ata që vdiqën në tokat e Lindjes së Mesme, Kinë dhe Indi, përveç Evropës.
Gripi spanjoll pandemik i 1918, vrau më shumë se 50 milion njerëz në një vit, duke përfshirë 675,000 amerikanë.
Lia në shekullin e 20-n pati 300-500 milion të vdekur . Në vitin 1959, Organizata Botërore e Shëndetit (OBSH) filloi një fushatë të madhe për të zhdukur sëmundjen. Në 1980, Lia u zhduk – e vetmja sëmundje njerëzore që është zhdukur deri më sot.
Mbrojtja kundër tuberkulozit u përqëndrua tek vaksinat
Por pandemia e vazhdueshme e tuberkulozit vazhdon të vrasë mbi 1.5 milion njerëz në vit.
