Në fjalimin e tij para ligjvënësve britanikë, Presidenti ukrainas Volodymyr Zelensky tha: “Ju lutemi sigurohuni që qiejt tanë të Ukrainës të jenë të sigurt. Ju lutemi sigurohuni që të bëni atë që duhet bërë”.
Me lutjen e tij plot shpirt, Zelenskyy po bënte edhe një herë thirrje për një zonë ndalim-fluturimi, nën të cilën aleatët e tij perëndimorë do të vendosnin avionët e tyre luftarakë për të ndjekur forcat ruse, të cilat për dy javët e fundit kanë bombarduar qytetet ukrainase, transmeton portal arbresh.info
Kharkiv, qyteti i dytë më i madh i vendit, është shkatërruar nga sulme ajrore pa dallim, duke lënë rrugët të mbushura me rrënoja dhe kratere bombash dhe duke shkatërruar të gjitha shpresat për një rindërtim të shpejtë.
Në qytetin e rrethuar të Mariupolit, një spital për fëmijë u bombardua, duke vrarë tre persona, përfshirë një vajzë.
“Edhe sa kohë bota do të qëndrojë e të shikojë një terror të tillë? Mbyllni qiellin menjëherë! Ndaloni vrasjet!” shkroi Zelenskyy në Tëitter, duke akuzuar Rusinë për sulmin.
Megjithatë, deri me tani këto thirrje të Presidentit ukrainas kanë hasur në “vesh të shurdhër”.
Edhe në vendet Perëndimore është treguar një vendosmëri e palëkundur për të dënuar Moskën, ndërsa në të njejtën kohë një sërë sanksionesh shkatërruese janë lëshuar për të gjymtuar aparatin e saj ushtarak, por një zonë ndalim-fluturimi mbetet ajo që demokracia perëndimore nuk mund ta zbatojë.
Një koncept relativisht i ri, zona e ndalim-fluturimit – ose NFZ – u krijua në fillim të viteve 1990 gjatë Luftës së Gjirit, kur një koalicion prej 35 vendesh u bashkua për të shtyrë forcat irakiane të Sadam Huseinit nga Kuvajti.
Teoria është e thjeshtë: një zonë ndalim-fluturimi është një zonë e kufizuar mbi të cilën avionët me origjinë specifike nuk lejohen të fluturojnë. Mund të shihet si ekuivalenti ajror i një zone të çmilitarizuar.
Megjithatë, në praktikë, koncepti është më i ndërlikuar dhe më i rrezikshëm.
Për ta zbatuar atë, duhet të vendosen avionë vëzhgimi dhe luftarakë për të zbuluar, identifikuar dhe, nëse është e nevojshme, të rrëzojnë të gjithë ata që shkelin kushtet.
Në vitin 1991, SHBA, Britania e Madhe dhe Franca vendosën një zonë ndalim-fluturimi në Irakun e veriut për të parandaluar mizoritë e Irakut kundër pakicës etnike kurde që jeton në rajon, me një zonë të veçantë për të mbrojtur myslimanët shiitë në jug.
Për dhjetë vjet, deri në pushtimin e Irakut në vitin 2003, SHBA dhe aleatët e saj kryen më shumë se 280,000 fluturime, sipas Pentagonit.
Zonat e ndalim-fluturimit u krijuan në vitin 1993 nga NATO gjatë luftës në Bosnje, angazhimi i parë i aleancës në një konflikt të armatosur. Në vitin 2011, ato u përdorën gjatë Luftës Civile Libiane, duke i hapur rrugën forcave rebele për të rrëzuar qeverinë e Muammar Gaddafit.
Tani, që Rusia kokëfortë , e pamarrur vesh edhe pse e sanksionuar ndërkombtarisht, vazhdon sulmet në Ukrainë nga toka dhe ajri.
“Ne përsërisim çdo ditë: mbyllni qiellin mbi Ukrainë”, tha Zelenskyy.
“Nëse nuk e bëni, nëse nuk na jepni të paktën aeroplanë që të mund të mbrohemi, ka vetëm një gjë për të përfunduar: ju dëshironi që të vritemi ngadalë”, shtoi ai.
Pse nuk po bëhet kjo?
Ndryshe nga Iraku, Bosnja dhe Libia, një zonë ndalim-fluturimi në Ukrainë do të vinte NATO-n kundër një fuqie bërthamore, Rusisë, me ushtrinë e dytë më të fuqishme në botë dhe është pikërisht kjo që liderët po mundohen të shmangin.
“Unë besoj se të gjitha inkurajimet për NATO-n për t’u përfshirë në konfliktin ushtarak tani janë të papërgjegjshme,” tha kryeministrja lituaneze Ingrida Simonyte.
Në Bruksel, sekretari i përgjithshëm i NATO-s, Jens Stoltenberg, nënvizon këtë vijë të kuqe sa herë që një gazetar e sjell atë.
“Ne e kuptojmë dëshpërimin, por nëse do ta bënim këtë, do të përfundonim me diçka që mund të dërgonte në një luftë të plotë në Europë, ku do të përfshihen shumë vende dhe do të ketë edhe më shumë vuajtje”, tha ai javën e kaluar.
Zbatimi i kërkesës së Zelenskyy do të kërkonte nga shtetet anëtare që të vendosin avionët e tyre luftarakë brenda hapësirës ajrore të Ukrainës për të gjurmuar dhe për të ndjekur forcat ruse. Operacionet e vëzhgimit duhet të jenë konstante dhe sistematike, duke u shtrirë në një sipërfaqe të madhe prej 603 km².
Vendet perëndimore gjithashtu do të detyroheshin që të sulmonin sistemet e mbrojtjes ajrore të Moskës me bazë tokësore.
Kjo mund të paraqesë sfida të rëndësishme për aleancën pasi disa nga këto sisteme mund të vendosen jashtë Ukrainës, duke detyruar NATO-n të godasë territorin rus ose bjellorus për të garantuar epërsinë ajrore.
Ky skenar sipas të gjitha gjasave do të dërgonte në një konfrontim të hapur dhe të drejtpërdrejtë të cilit aleatët përpiqen që ta shmangin dhe mundësisht të nxisin Nenin 5 të mbrojtjes kolektive të NATO-s.
Frika e një lufte shkatërruese bërthamore do të shkonte nga e paramenduar në të besueshme brenda natës.
“Ne nuk jemi pjesë e këtij konflikti. Dhe ne kemi përgjegjësinë të sigurojmë që ai të mos përshkallëzohet dhe të mos përhapet përtej Ukrainës,” tha Stoltenberg.
Rreziku është aq i lartë sa një propozim polak për të dërguar të gjithë avionët e saj luftarakë MiG-29 në Ukrainë nëpërmjet një baze amerikane në Gjermani u refuzua nga Pentagoni sepse ngriti “shqetësime serioze për të gjithë aleancën e NATO-s”.
Në Moskë, Putin tashmë ka paralajmëruar se një zonë ndalim-fluturimi nga çdo palë e tretë do të shihej si “pjesëmarrje në konfliktin e armatosur”, megjithëse ai tha gjithashtu se sanksionet goditëse të vendosura nga Perëndimi, konsiderohen si “shpallje lufte”.
Pjesëmarrja praktike e aleancës do t’i jepte Putinit një justifikim të lehtë për të riformuluar pushtimin e Ukrainës si një luftë mbijetese kundër cenimit të NATO-s, duke nxitur më tej bashkëqytetarët e tij në favor të fushatës ushtarake.
Por, në Kiev, Zelenskyy kundërshton të gjitha shqetësimet dhe parashikimet çfarë do të ndodhte dhe vazhdon të argumentojë mbylljen e qiellit të Ukrainës ndaj “të gjitha raketave ruse” dhe “avionëve ushtarakë rusë”.
Në një përgjigjje të ashpër ndaj Stolenberg, Presidenti ukrainas nuk hezitoi të fajësoi edhe Perëndimin për viktimat civile.
“Të gjithë njerëzit që vdesin nga kjo ditë e tutje, do të vdesin për fajin tuaj, për shkak të dobësisë tuaj dhe për shkak të mungesës së unitetit tuaj”, tha Zelensky.
Ndërsa debatet vazhdojnë, po vazhdon edhe lufta.
Në dy javë që nga fillimi i pushtimit, Kombet e Bashkuara kanë regjistruar mbi 1300 viktima civile brenda vendit, me gati 500 njerëz të vrarë. (Numrat janë të vështirë të llogariten duke pasur parasysh rrethanat ekstreme në terren.)
“Shumica e viktimave civile të regjistruara u shkaktuan nga përdorimi i armëve shpërthyese me një zonë të gjerë ndikimi, duke përfshirë granatimet nga artileria e rëndë dhe sistemet e raketave me shumë lëshime, dhe sulmet me raketa ajrore”, thotë OKB, duke vënë në dukje se shifrat reale janë dukshme më të larta, transmeton portali arbresh.info
Ndërsa Moska ka vendosur avionë luftarakë dhe raketa lundrimi Kalibr për të goditur objektet ukrainase, ajo ka dërguar gjithashtu mijëra tanke, artileri dhe automjete ushtarake për të kryer bombardime të mëdha me raketa dhe artileri, duke goditur ndërtesat e banimit dhe duke vrarë shumë civilë në të gjithë vendin.
Nga ana tjetër, Ukraina ka sulmuar ushtrinë pushtuese duke përdorur raketa antitank dhe kundërajrore të ofruara në kohë rekord nga Shtetet e Bashkuara dhe NATO.
Rezistenca e ashpër e Kievit ka arritur të ngadalësojë përparimin e pushtimit rus, duke krijuar terrenin për një konflikt të zgjatur dhe të përgjakshëm.
“Ndërsa lufta bëhet më mizore dhe bëhet e qartë se nuk do të përfundojë nesër, kostot humanitare do të jenë më të larta, më të larta dhe më të larta”, tha Bruno Lete, një bashkëpunëtor i lartë në fondin gjerman Marshall të SHBA-ve.
“Çështja për NATO-n do të jetë nëse duhet të qëndrojë pranë dhe të shikojë apo të veprojë”, shtoi ai.
Situate e përkeqësuar me shpejtësi, thotë ai, ofron një “dritare mundësie” për NATO-n që të krijojë një zonë ndalim-fluturimi mbi pjesën perëndimore të Ukrainës, në të cilën forcat ruse nuk kanë arritur ende.
“Është e realizueshme tani, me rrezik të ulët. Ne shohim se forcat ruse janë aktualisht të përqendruara në Ukrainën Lindore dhe rreth Kievit,” thotë Lete ai për Euronews, duke pranuar se kohët e fundit ka ndryshuar mendje për vijën e kuqe të NATO-s.
“Duke pasur parasysh përparimin shumë të ngadaltë të luftës, nuk mendoj se Rusia tani ka as kapacitetin për të parandaluar zbatimin e një zone të ndaluar fluturimi në Lindje”, shtoi ai.
Edhe nëse zona e ndalim-fluturimit është në shënjestër gjeografikisht, thekson Lete, operacioni do të kërkonte ende dritën jeshile nga secili vend anëtar i NATO-s, gjë që është e pamundur për momentin duke pasur parasysh oreksin e ulët politik për çdo përpjekje që mund të rrezikojë një përshkallëzim dhe të sjellë një angazhim pa një fund të qartë në horizont.
Duke i bërë gjërat më të vështira për aleancën, çdo përpjekje për të vendosur një zonë ndalim-fluturimi duhet, në parim, të mbështetet nga një rezolutë e Këshillit të Sigurimit të OKB-së, siç ishte rasti në ndërhyrjet e Bosnjës dhe Libisë.
Si një nga anëtarët e saj të përhershëm, Rusia me siguri do të përdorë të drejtën e vetos për të goditur çdo rezolutë që dënon pushtimin ose autorizon një ndërhyrje ushtarake.
Përndryshe, qeveria e Ukrainës ka ftuar zyrtarisht forcat e huaja për të hyrë në vend, siç bëri qeveria irakiane me koalicionin e udhëhequr nga Amerika, i cili u dërgua në vitin 2014 për të luftuar të ashtuquajturin Shteti Islamik.
Duke pasur parasysh fjalimet e fundit të Zelenskyy, ftesa duket se është ende në tryezë, pavarësisht përpjekjeve të përsëritura të Perëndimit për ta refuzuar atë./euronews-arbresh.info/
