Ekonomia globale ka një problem strukturor shumë të ndërlikuar që pak ekonomistë kryesorë duan ta zgjidhin sepse kjo do të nënkuptonte trajtimin e problemeve themelore të sistemit kapitalist si të tillë.
Gjegjësisht, ekonomia moderne globale është e varur nga rritja. Me fjalë të tjera, tregjet duhet gjithmonë të rriten fuqishëm diku, kudo, duke hapur mundësi të reja dhe duke gjeneruar fitime të reja që i gjithë sistemi të funksionojë fare. Mbajtja e një rritjeje të tillë të pafundme në një planet që nuk është aspak i pafund, si dhe burimet e tij, bëhet një mision shumë i vështirë.
Disa do të thonë se ky është një problem që ekonomia do ta zgjidhë vetë, domethënë se do të krijohen tregje të reja në fusha të ndryshme virtuale, siç është teknologjia gjithnjë e pranishme e inteligjencës artificiale (AI). Megjithatë, ekonomia është ende shumë e varur nga hapësira fizike dhe njerëzit fizikë.
Në dekadat e fundit, shtytësi kryesor i ekonomisë globale ka qenë rritja e jashtëzakonshme e Kinës. Pyetja është se si do të dukej ekonomia globale dhe nëse ajo do të ekzistonte siç e njohim ne pa “lokomotivën” ekonomike kineze.
Midis 1980 dhe 2020, sa një e treta e PBB-së globale do të vijë nga rritja kineze. Kjo është më shumë se Shtetet e Bashkuara, të cilat përbënin 22% të PBB-së globale gjatë asaj periudhe. BE-ja zë 12% dhe Japonia 4%.
Kur kriza e madhe ekonomike ndodhi pas vitit 2008, bota u bë edhe më e varur nga Kina. Në dekadën 2010-2020, Kina gjeneroi mbi 40% të PBB-së botërore.
Natyrisht, nuk ishin vetëm objektet e mëdha prodhuese të Kinës që e bënë të mundur këtë, e gjithë Kina ishte thelbësore për të mbështetur ekonominë globale, dhe mbi të gjitha popullsinë e saj të madhe. Këto ditë theksohet se Kina mund të ketë humbur tashmë titullin e vendit më të populluar në botë dhe tani mund të jetë India, por në kontekstin e ekonomisë globale Kina ka ofruar diçka që India nuk do të mund ta bëjë për një kohë të gjatë – gjeneratat e reja të avancuara të punëtorëve që nuk janë më jo vetëm fuqi punëtore e lirë, por edhe konsumatorë urbanë në rritje. Me fjalë të tjera, të rinjtë kinezë kanë para për të shpenzuar dhe po i shpenzojnë ato, duke krijuar një treg të ri të madh.
Por gjatë gjithë kësaj kohe po flasim për Kinën sikur të jetë në një kohë të kaluar, a nuk është tashmë faktori që do të drejtojë ekonominë globale?
Është e qartë se jo. Pse? Çfarë ndryshoi?
Asgjë, rritjes së tregut thjesht i ka ardhur fundi. Kina prodhon dhe konsumon aq sa mundet, dhe kjo tashmë është bërë e pamjaftueshme për ekonominë globale gjithnjë të pangopur.
Si eshte e mundur? Sepse ekonomia globale nuk varet vetëm nga konsumi por, siç thamë, nga rritja konstante.
Kina, nga ana tjetër, nuk ka ku të rritet. Popullsia e saj ka arritur një kufi të caktuar ekonomik. Ata ende mund të bëjnë njëfarë progresi, por nuk mjafton për të mbështetur rritjen globale. Për më tepër, popullsia e Kinës filloi të bjerë, gjë që është e kuptueshme duke pasur parasysh progresin ekonomik (dhe politikat e mëparshme të popullsisë). Autoritetet do të përpiqen të zvogëlojnë rënien demografike, por edhe nëse ia dalin, nuk ka më një rritje intensive të numrit të kinezëve në horizont. Kështu, Kina po hyn në një fazë stagnimi, por ekonomia globale nuk mundet.
Kina po plaket ngadalë dhe së shpejti nuk do të ketë fuqinë e madhe punëtore që fjalë për fjalë e mbajti botën në shpinë. Por nuk ka asnjë prehje, as edhe për të parë Kinën duke u ngadalësuar – ekonomia globale dëshiron rritje të re dhe e dëshiron atë tani, dhe nëse nuk e merr atë, do të zhytet në një krizë tjetër që do ta ndiejmë të gjithë.
A nuk është një kusht që herët a vonë do të na çojë te muri? Pothuajse me siguri do të na çojë, herët a vonë, por siç thamë, asnjë nga personat përkatës dhe me ndikim nuk e sheh të arsyeshme të ngrejë një diskutim të tillë, madje edhe nëse do ta bënte, pak mund të bëhej.
Ky nuk është një problem si ndryshimi klimatik, për të cilin flitet shumë intensivisht, por në të njëjtën kohë për shumëkush është e qartë se ndryshimet klimatike do të shërbejnë edhe për një rritje të caktuar ekonomike, për shembull në shndërrimin në forma të reja të energjisë dhe si.
Nëse rastësisht nuk do të kishte mundësi për fitim në kataklizmën klimatologjike, ndoshta do të ishim në një situatë shumë më të rëndë sot, por ndoshta në fund do të jetë për ne pavarësisht shqetësimit të madh të supozuar sepse, siç thamë, shumë i këtij entuziazmi ushqehet nga ideja e rritjes së re “të gjelbër”.
Në fund të fundit, ekonomisë nuk i intereson se ku dhe nga çfarë rritet tregu i ri. Për të nuk ka rëndësi nëse varros disa industri të vjetra, e vetmja gjë që ka rëndësi është që bilanci të tregojë rritje në fund.
Pra, ku e gjejmë gjithë atë rritje të re masive që nevojitet kaq dëshpërimisht nëse duam të vazhdojmë të drejtojmë një ekonomi globale kapitaliste?
India? Shumë i referohen Indisë si ‘Kina e ardhshme’.
Zyrtarët indianë sigurisht shpresojnë që suksesi kinez do të përsëritet në vendin e tyre, por kjo nuk është e garantuar.
Pse? Para së gjithash, për shkak të faktit se India së shpejti do të gjendet në një situatë të ngjashme si Kina – popullsia e saj tashmë po i afrohet një pllaje, dhe pas kësaj do të fillojë ngadalë të zvogëlohet. Edhe nëse indianët fillojnë të pasurohen, kjo nuk do të kënaqë rritjen ekonomike globale (oreksi i të cilëve po rritet vazhdimisht!) për një kohë të gjatë.
Ku atëherë të gjesh një shpëtim të ri? Në atë kërkim tani disi në panik, shumë po shikojnë gjithnjë e më shumë drejt Afrikës.
Çfarë është kaq tërheqëse në Afrikë për avokatët e vazhdimësisë së kësaj ekonomie globale? Mbi të gjitha, shkalla në rënie e vdekjeve dhe lindshmëria e lartë. Domethënë, sipas vlerësimeve të sotme, kjo do të çojë në faktin se popullsia e Afrikës do të rritet nga 1.4 miliardë e sotëm në 2.5 miliardë banorë deri në vitin 2050.
Në atë kohë, fuqitë ekonomike si Kina, Koreja e Jugut, Japonia dhe Bashkimi Evropian do të kenë probleme në rritje me fuqinë punëtore dhe demografinë në përgjithësi. Afrika, nga ana tjetër, do të jetë ajo me punëtorët e rinj dhe për këtë arsye mund të bëhet thelbësore për të ardhmen e ekonomisë globale.
Afrikë – Kina ndërton rrugë, BE numëron insektet
Statistikat e pandalshme do ta formësojnë botën në të ardhmen e afërt dhe numrat na tregojnë shumë.
Shkalla totale e lindshmërisë në Azinë Lindore tashmë ka rënë në mes 0.8 dhe 1.3, në varësi të vendit. Në Bashkimin Evropian, një grua lind mesatarisht 1.5 fëmijë. Në SHBA, ky numër aktualisht është vetëm pak më i lartë, në 1.7. Në Amerikën Latine shifra rritet në 1.9, dhe në Indi është rreth 2.0 (me një rënie të vazhdueshme).
Prandaj, askund në botë në dekadat e ardhshme nuk do të kemi një zonë pa probleme serioze të popullsisë – përveç në Afrikë.
Shkalla e fertilitetit në Afrikë është shumë e lartë në krahasim me pjesën tjetër të botës – një grua ka mesatarisht 4.3 fëmijë, më shumë se dyfishi i pjesës tjetër të botës.
Sigurisht, nëse Afrika vazhdon të zhvillohet ekonomikisht, ky numër do të ulet, veçanërisht nëse gratë afrikane kanë akses në arsimim më të mirë. Megjithatë, përqindja e arsimit në pjesë të mëdha të Afrikës është ende shumë e ulët, veçanërisht në mesin e popullatës femërore.
Për shembull, në Afrikën Sub-Sahariane, vetëm 4 nga 10 gra të moshës së shkollës së mesme ndjekin shkollën e mesme. Në gjysmën e 54 vendeve të Afrikës, më pak se 1 në 5 gra kanë përfunduar arsimin e mesëm dhe në 11 vende si Gana, Mozambiku dhe Nigeri, ky numër është më pak se 1 në 10.
Këtë vit, një në tre fëmijë të lindur do të lindë në Afrikë. Kjo do të thotë se në vitin 2040 çdo person i tretë i moshës 15 deri në 24 vjeç do të jetë nga Afrika. Deri në vitin 2050, Afrika do të ketë një fuqi punëtore pesë herë më të madhe se Evropa dhe më e madhe se India dhe Kina së bashku!
Këto janë fakte që nuk mund të ndryshohen, por një gjë që ne ende nuk e dimë – çfarë do të ndodhë me Afrikën deri në vitin 2050? A do të mbahet qëllimisht i gjithë kontinenti në mungesë zhvillimi për të qenë një “inkubator” për lindjen e punëtorëve të rinj? Nuk do të ishte për t’u habitur nëse plane të tilla çnjerëzore do të përkraheshin nga disa mbështetës radikalë të ekonomisë moderne.
Apo Afrika do të zhvillohet intensivisht dhe do të bëhet një shtytës dhe një treg i ri? A mund të jetë “Kina e re” në vend të Indisë?
Do të varet nga shumë gjëra, para së gjithash, nëse Afrika më në fund do të jetë në gjendje të çlirohet nga neo-kolonializmi, i cili natyrisht pengon qëllimisht zhvillimin e tij (në mënyrë që burimet e vlefshme të Afrikës të mos vijnë), apo nëse do të ketë sukses. në rritje pavarësisht tendencave të mëdha të shfrytëzimit ?
Në të njëjtën kohë, duhet të kujtojmë se Kina në vitin 1980 ishte një vend shumë i varfër, më pak i zhvilluar se Afrika sot.
I gjithë PBB-ja e Kinës në vitin 1980 ishte 423 miliardë dollarë, afërsisht sa madhësia e Holandës! Në të njëjtën kohë, PBB për frymë në Kinë ishte 431 USD në vit, që është gjysma e asaj që Etiopia ka sot.
Afrika po përballet me vite thellësisht transformuese. Sigurisht që do të bëhet i rëndësishëm, absolutisht i domosdoshëm për ekonominë globale, por në të njëjtën kohë kërcënohet me fatin e hiper-shfrytëzimit, që nga burimet e tij, fuqia punëtore deri te norma e fertilitetit.
