Seanca e Komisionit Parlamentar për Sistemin Politik dhe marrëdhëniet ndërmjet komuniteteve vazhdon nesër pas dëgjimit të sotëm për raportin vjetor të Avokatit të Popullit për nivelin e sigurimit, respektimit, promovimit dhe mbrojtjes së lirive dhe të drejtave të njeriut për vitin 2023.
Më herët Avokati i Popullit, Naser Ziberi, ka prezantuar të gjeturat kryesore të raportit.
Siç informoi Ziberi, numri i përgjithshëm i parashtresave të pranuara në Avokatin e Popullit në vitin 2023 është 2802, prej të cilave 54 janë formuar me iniciativë të tyre.
- Numri më i madh i këtyre ankesave – 1100 ose 39.26 për qind i referohen shkeljeve të të drejtave nga shërbimet dhe institucionet publike, 721 ose 25.73 për qind i referohen shkeljes së të drejtave nga pushteti qendror, 331 ose 11.81 për qind shkeljes së të drejtave nga pushteti vendor. , 258 ose 9,21 për qind e shkeljes së të drejtave nga organet gjyqësore, 190 ose 6,78 për qind e shkeljes së të drejtave nga personat juridikë, 139 apo 4,96 për qind e shkeljes së të drejtave nga subjektet e tjera dhe 63 kërkesa apo 2,29 për qind e shkeljes së të drejtave. të disa autoriteteve apo institucioneve, shpjegoi ai, duke shtuar se së bashku me ato të transferuara, zyra ka trajtuar 3328 raste.
Ziberi bëri të ditur se në këtë vit raportues numri më i madh i ankesave të pranuara/paraqitura kanë të bëjnë me mbrojtjen e të drejtave në fushën e drejtësisë 488 ose 17,42 për qind, pasuar nga ankesat nga e drejta e konsumatorit 283 ose 10,10 për qind, nga marrëdhëniet e punës 267 ose 9,53 për qind. , nga fusha e të drejtave të fëmijëve 231 ose 8,24 për qind, nga institucionet penale dhe korrektuese 166 ose 5,92 për qind, nga fusha e ligjit të pronës 164 ose 5,85 për qind, nga financa dhe operacionet financiare 152 ose 5,42 për qind, nga zona. të mbrojtjes së të drejtave nga kompetencat policore 141 ose 5,03 për qind nga urbanizmi dhe ndërtimtaria 126 ose 4,50 për qind, nga kushtet civile dhe punët e tjera të brendshme 123 ose 4,39 për qind, nga mbrojtja sociale 106, pra 3,78 për qind, nga sigurimi pensional dhe invalidor 100 ose 3,57 për qind, nga prokuroria 63 ose 2,25 për qind, nga mosdiskriminimi dhe përfaqësimi i duhur dhe i drejtë dhe kujdesi shëndetësor 50 ose 1,78 për qind, nga marrëdhëniet e banimit 28 ose 1,00 për qind, nga arsimi i lartë dhe shkenca 24 ose 0,86 për qind, nga mjedisi 21 ose 0,75 për qind, mbrojtja e të drejtave të personave me aftësi të kufizuar 19 kërkesa, PK si mekanizëm kontrolli qytetar 19 kërkesa ose 0,68 për qind, nga PK që vepron si mik i gjykatës 14 kërkesa ose 0,50 për qind, si dhe të drejta të tjera 167 ose 5,96 për qind të kërkesave.
Numri më i madh i shkeljeve të konfirmuara – 76, siç shtoi ai, janë në fushën e drejtësisë, në radhë të parë përmbaruesit, 64 në fushën e kushteve civile dhe punëve të tjera të brendshme, 62 në fushën e të drejtave të fëmijëve. 51 në fushën e financave.
Sa i përket gjendjes së përgjithshme me respektimin e lirive dhe të drejtave të njeriut, Avokati i Popullit konstatoi përmirësim të gjendjes në disa fusha, ndërsa në disa fusha konstatoi stagnim ose tendencë për përkeqësim.
Si shembuj pozitivë ai veçoi zgjidhjen e problemit të regjistrimit në gjendjen civile, me të cilën një numër i madh personash të padukshëm u bënë të dukshëm për sistemin/shtetin dhe kështu iu dha mundësia për të ushtruar shumë të drejta – arsimim, punësim, mjekim. , mbrojtje sociale etj.
Ai po ashtu theksoi se procedura parlamentare përfshin ndryshime ligjore për zgjidhjen e vendosjes së fëmijëve femra të dërguara në vuajtje të masës edukative-korrektuese në atë mënyrë që në vend të KPD/KPU “Idrizovë”, si më parë, do të duhet ta kryejnë atë në VDP. “Volkovia””, dhe filluan aktivitetet për rishikimin e listës pozitive të barnave të ngarkuara në Fond.
PK konstatoi ngecje dhe regres në punën e ekzekutorëve, gjë që sipas tyre ka vazhduar të krijojë probleme për qytetarët.
- Edhe pse ndryshimet në ligjet për marrëdhëniet e detyrimeve dhe për përmbarimin janë miratuar në korrik. Domethënë, këto ndryshime nuk kanë kontribuar as nga afër në rregullimin e situatës në këtë sferë, por përkundrazi, vetëm sa kanë shtuar konfuzionin tek qytetarët, aq më tepër që ekzekutorët dhe gjykatat thjesht kanë refuzuar (dhe ende refuzojnë) të zbatojnë ndryshimet. lidhur me parashkrimin e përmbarimit me arsyetimin e thjeshtë se nuk ka bazë për ndalimin e ekzekutimeve për të cilat ka kaluar afati prej 10 vitesh, duke u llogaritur nga momenti i paraqitjes së kërkesës për përmbarim.
NP vërejti se nuk janë vërejtur ndryshime pozitive as për qytetarët kur ata udhëheqin procedurat para gjykatave administrative, edhe pse Ligji i ri për Kontestet Administrative (i miratuar rreth pesë vjet më parë) shpalli krejtësisht të kundërtën.
Një fushë ku nuk ka progres, sipas PK-së, janë kushtet në burgje, të cilat, siç tha Ziberi, janë ende jashtëzakonisht çnjerëzore, degraduese dhe nën çdo dinjitet njerëzor, si dhe kujdesi shëndetësor i këtyre personave, pavarësisht indikacioneve të shumta. e Avokatit të Popullit, sepse fatkeqësisht mbetet e pandryshuar, sidomos kur bëhet fjalë për përdorimin e shërbimeve shëndetësore terciare, pra trajtim jashtë institucionit.
- Po ashtu, shteti nuk e ka përmbushur obligimin për sigurimin e procesit edukativo-arsimor për repartet e VPD Volkovia Tetovë as në vitin 2023. Besoj se këtu duhet të merren urgjentisht masa që repartet të marrin arsim të vazhdueshëm, sepse vetëm kështu shteti do t’i lejojë këta fëmijë të integrohen në shoqëri (të përfundojnë arsimin dhe më pas të gjejnë punë) dhe jo Avokati i Popullit. pas disa vitesh për t’i gjetur në një nga burgjet në të gjithë vendin, tha ai.
- Sa i përket të drejtave të fëmijëve, Ziberi theksoi se Republika e Maqedonisë ka problem serioz me segregacionin aktual të nxënësve romë, për të cilin Gjykata Evropiane për të Drejtat e Njeriut ka vendosur kundër shtetit, por vitin e kaluar shkollor kjo dukuri negative u konfirmua sërish. në të njëjtat shkolla fillore në Manastir dhe Prilep.
- Si institucion që mbron zbatimin e parimit të mosdiskriminimit, barazisë së fëmijëve dhe respektimit të interesave më të mira të fëmijës si parime të rëndësishme të Konventës për të Drejtat e Fëmijës, ne nuk shqetësohemi seriozisht nga fakti se prindërit me origjinë të tjera kërkojnë tërheqjen e fëmijëve të tyre nga shkolla ku ka një numër më të madh nxënësish romë për t’i regjistruar në shkolla ku nuk ka ose ku numri i nxënësve romë është i parëndësishëm, tha ai.
- Siç shtoi ai, shqetësues është edhe fakti se në vitin raportues shteti nuk ka siguruar të drejtën e garantuar me Kushtetutë për arsimim në gjuhën amtare për nxënësit shqiptarë në dy shkolla fillore në Shkup dhe një shkollë të mesme në Veles, për shkak të refuzimit të strukturat drejtuese të shkollave dhe autoritetet vendore për të formuar klasa.
- Ai përmendi si shqetësuese edhe të dhënat për praninë e dhunës/bullizmit nga bashkëmoshatarët në shkolla.
- Këtu ai përmendi edhe problemin e fëmijëve të cilët lypin në rrugë, e që janë jashtë sistemit arsimor, dhe në këtë mënyrë zhvillimi dhe e ardhmja e tyre vihet në pikëpyetje sepse të gjithë jemi të vetëdijshëm se pa arsim askush nuk mund të sigurojë jetesën.
- Prandaj mendoj se shteti duhet të gjejë një zgjidhje sistematike për t’i mbrojtur dhe për t’i larguar nga rruga, për të punuar në gjetjen e një zgjidhjeje për punësimin e prindërve të tyre dhe për të forcuar qendrat ditore ku ata kujdesen nga çdo aspekt. – profesionale, materiale, teknike, theksoi Zieberi.
- Ai po ashtu theksoi problemin se nuk kishte tekste të shtypura për të gjitha lëndët.
- Ziberi informoi se në vitin raportues qytetarët kanë pasur vështirësi në realizimin e të drejtave të tyre në fushën e mbrojtjes sociale, veçanërisht në pjesën e sigurimit të së drejtës për ndihmë dhe përkujdes nga persona të tjerë për shkak të mosdorëzimit në kohë të konstatimeve dhe mendimeve të komisioneve mjekësore. , si dhe komunikim jo mjaftueshëm efikas ndërmjet Ministrisë së Punës dhe Politikës Sociale, Qendrave për Punë Sociale dhe Gjyqësorit Administrativ.
- Ai foli edhe për rritjen enorme të ankesave në sferën e gjendjes civile – problemet me nxjerrjen e dokumenteve të identifikimit, duke theksuar se qeveria e ardhshme duhet të mendojë seriozisht për tejkalimin e këtij problemi duke paguar mjetet për ndërrimin e kartave personale. .
- Avokati i popullit vëren një numër të konsiderueshëm ankesash në sferën e marrëdhënieve të punës, ku qytetarët kanë reaguar më së shumti për procedurat e pagesës së pagave dhe përfitimeve të tjera, pastaj për procedurën e punësimit, procedurat për të drejtat nga punësimi në publik. administrimin, fillimin e pabazuar të procedimit disiplinor, procedurën e përzgjedhjes dhe shkarkimit të funksioneve dhe detyrave publike, si dhe procedurat për të drejtat nga marrëdhënia e punës me një subjekt privat, për të cilat Avokati i Popullit nuk ka kompetencë të drejtpërdrejtë.
- Po ashtu ka vazhduar trendi i rritjes së numrit të ankesave të paraqitura në fushën e financave, ndërkohë që nuk ka ndryshime në bazën e ankesës së qytetarëve. Konkretisht, Administrata për të Hyra Publike, Qyteti i Shkupit dhe komunat i bllokojnë llogaritë e transaksioneve të qytetarëve në banka dhe i lënë pa mjete jetese në procedurat e inkasimit të detyrueshëm, tha Ziberi.
- Në vitin raportues qytetarët janë ankuar edhe në fushën e urbanistikës dhe ndërtimit, veçanërisht mosveprimin e inspektimeve, të drejtat e konsumatorit, faturat e larta të energjisë elektrike të konsumuar, problemet që kanë në sferën e sigurimit pensional dhe invalidor, kujdesin shëndetësor, etj.
- Ziberi shfrytëzoi rastin për t’i njoftuar deputetët me problemin me të cilin ballafaqohet institucioni i Avokatit të Popullit, gjegjësisht ndryshimet dhe plotësimet e propozuara në Ligjin për Avokatin e Popullit – të parashtruara nga një grup deputetësh, të cilat do t’i mundësojnë Avokatit të Popullit të fitojë statusin e A – Institucioni Kombëtar për mbrojtjen e lirive dhe të drejtave të njeriut, i cili buron nga disa dokumente ndërkombëtare.
- “Sinqerisht shpresoj se përbërja e re parlamentare do të guxojë dhe do të sjellë këto ndryshime që do të mundësojnë që institucioni të bëhet institucion kombëtar për mbrojtjen e të drejtave të qytetarëve”, tha ai.
- Pas fjalës së Ziberit, fjalën e mori kryetari i Komisionit, Ljupço Prenzov, i cili theksoi faktin se në sallë nuk ka pasur deputetë të Bashkimit Socialdemokrat.
- Prenzov u pajtua për pjesën me të drejtat e fëmijëve dhe të drejtat e romëve, si një sfidë që sipas tij duhet të tejkalohet në të ardhmen.
- Ai iu referua shumicës së fushave ku PK-ja ka ngecje apo regres, si gjyqësori, ndërsa në lidhje me Institucionet Korrektuese theksoi se vitet e kaluara ka pasur para për rinovimin e burgjeve.
- Ai shtoi se gjërat nuk do të vazhdojnë si më parë dhe në raportin e ardhshëm, siç tha ai, do të thuhet përmirësim në fusha të caktuara.
- Deputeti i VMRO-DPMNE-së, Bojan Stojanovski, vlerësoi se raporti, siç tha ai, është “dëshmi flagrante për shkeljen e të drejtave themelore të njeriut nga institucionet jokompetente”.
- Shpresoj që vitin e ardhshëm do të flasim për zgjidhje, tha ai.
- Edhe disa deputetë të VMRO-DPMNE-së kanë folur të cilët kanë shprehur shqetësimin për pretendimet në Raport, të cilët, sipas tyre, kanë qenë pasojë e punës së papërgjegjshme të qeverisë së kaluar. Ata trajtuan disa pjesë të Raportit me fokusin më të madh tek gjyqësori dhe institucionet korrektuese.
- Pas tre orësh punë, kryetari i Komisionit bën me dije se diskutimi do të vazhdojë nesër në orën 12.00.
