Një samit i Bashkimit Evropian (BE) dhe vendeve të Ballkanit Perëndimor u mbajt në Tiranë më 6 dhjetor, në të cilin u diskutua për zgjidhjen e përbashkët të pasojave të pushtimit rus të Ukrainës, intensifikimin e dialogut politik dhe politikat e zgjerimit. dhe forcimin e sigurisë dhe ndërtimin e rezistencës ndaj ndërhyrjeve të huaja, zgjidhjen e sfidave të paraqitura nga migrimi, lufta kundër terrorizmit dhe krimit të organizuar. Samiti vjen dy muaj pas samitit joformal të vendeve të komunitetit politik evropian në Pragë, ku morën pjesë të gjitha vendet evropiane, përveç Rusisë dhe Bjellorusisë.
Në fund të Samitit BE-Ballkani Perëndimor, u miratua një deklaratë, e cila paralajmëron se përshkallëzimi i aksionit agresiv ushtarak të Rusisë kundër Ukrainës kërcënon paqen dhe sigurinë evropiane dhe globale dhe thekson rëndësinë e partneritetit strategjik midis BE-së dhe vendeve perëndimore. rajoni i Ballkanit, duke konfirmuar angazhimin e tij të plotë dhe të qartë për perspektivat e anëtarësimit të Ballkanit Perëndimor në BE. Kërkohet pajtueshmëria me Politikën e Përbashkët të Jashtme dhe të Sigurisë të BE-së (CFSP) dhe veprimi në përputhje me të, përfshirë edhe në lidhje me masat kufizuese të BE-së. Ata partnerë nga Ballkani Perëndimor, të cilët kanë treguar tashmë vendosmërinë e tyre strategjike në këtë drejtim, duke respektuar plotësisht politikën e përbashkët të jashtme dhe të sigurisë të BE-së, vlerësohen dhe ata që nuk e kanë bërë këtë, inkurajohen të ndjekin shembullin.
Samiti mbahet për herë të parë në rajonin e Ballkanit Perëndimor. Megjithatë, ngjarja më e madhe në rajon ishte në tetor 2021 në Beograd, kur u mbajt Samiti i të Jo-Angazhimeve me rastin e 60-vjetorit të themelimit të asaj lëvizjeje, ku morën pjesë delegacione nga më shumë se 120 vende.
Shqetësimi për pasojat dhe jo për shkakun e krizës
Pushtimi rus i Ukrainës shkaktoi krizën më të madhe të sigurisë në Evropë pas Luftës së Dytë Botërore, e për pasojë krizën energjetike dhe ushqimore. Në samitin e Tiranës u premtua ndihma e BE-së për vendet e Ballkanit Perëndimor në shumën prej një miliard eurosh për të kapërcyer pasojat e krizës energjetike. BE-ja nuk ofron zgjidhje për krizën ukrainase, nuk është e interesuar për shkaqet e krizës ukrainase, ata po luftojnë me pasojat e saj, të cilat prekin jo vetëm BE-në, por edhe mbarë botën. Në të gjithë botën ka një përçarje dhe kriza më e madhe në rendin botëror, i cili u krijua pas Luftës së Dytë Botërore dhe që nuk i përgjigjet më kohës dhe botës aktuale.
Lufta në Ukrainë po shkakton ndërprerje në tregti dhe investime në mbarë botën, duke favorizuar prodhuesit e makinave në Evropë, hotelierët në qendrat turistike, importuesit e ushqimit dhe energjisë. Edhe pse të varfërit e botës, të cilët shpenzojnë një pjesë të madhe të të ardhurave të tyre për të plotësuar nevojat elementare të jetës, janë më të cenuarit, asnjë vend, rajon apo industri nuk ka mbetur i paprekur nga kjo shkelje. Lufta dhe sanksionet rezultuan në ndërprerjen e lidhjeve kryesore të transportit midis Rusisë dhe Ukrainës me pjesën tjetër të botës, duke ndërprerë tregtinë botërore në një kuptim më të gjerë. Lidhjet ruse të transportit me portet evropiane do të ndërpriten dhe eksporti i mallrave në destinacione të tjera do të kufizohet.
Analizat tregojnë se kompanitë do të mbivlerësojnë rreziqet gjeopolitike dhe se do të ketë një zhvendosje drejt prodhimit nga vendet që konsiderohen të rrezikshme, gjë që ndonjëherë do të riformësojë zinxhirët e tregtisë globale dhe biznesin botëror në përgjithësi. Është gjithashtu një mundësi e shkëlqyer zhvillimi për vendet e Ballkanit Perëndimor.
Ndikimi rus është një rrezik shumë i madh për Ballkanin Perëndimor
Ndikimi rus në Ballkan po bëhet një rrezik tepër i madh për Perëndimin, i cili e ka lënë pas dore këtë rajon për një kohë të gjatë. Rusia aktualisht është e preokupuar me agresionin kundër Ukrainës. Presidenti rus Vladimir Putin po shpëton veten dhe perandorinë e tij. Ballkani Perëndimor është vënë në pritje. “Putinitet” në rajon presin një sinjal për veprim.
Një konflikt i mundshëm në Ballkanin Perëndimor nuk do të ishte më lokal, ai do të ishte evropian dhe do të përfshinte edhe BE-në, pasi nuk ka më një botë monopolare (SHBA) si në vitet ’90 të shekullit të kaluar, do të ishte policentrike dhe ka aktorë që po përgatiten të “ndezin” Evropën.
Analistët mendojnë se Serbia zë një vend të veçantë në marrëdhëniet rajonale dhe perspektivën evropiane, si vendi më me ndikim në rajon, sepse pa një Serbi evropiane nuk ka Ballkan evropian. Serbia është, në një farë mënyre, një kryqëzatë. Lind pyetja, a do BE-ja Serbinë në një aleancë me Rusinë dhe Kinën, të cilat e përfshijnë Serbinë në interesat e tyre gjeopolitike, ushtarake dhe ekonomike jashtë BE-së, apo BE-ja dëshiron ta ndihmojë Serbinë të bëhet anëtare e plotë e BE-së. Në këtë rast, zgjedhja do të jetë në BE, e cila duhet të ndihmojë Serbinë dhe të ndalojë kushtëzimet e vazhdueshme të atij vendi ballkanik. BE-ja është përgjegjëse për fiaskonë e dialogut mes Beogradit zyrtar dhe Prishtinës. Incidentet dhe bllokadat e vazhdueshme, të cilat kryesisht i atribuohen qeverisë në Prishtinë, nuk janë një pikënisje e mirë që së shpejti do të nënshkruhet një marrëveshje gjithëpërfshirëse ligjërisht e detyrueshme për normalizimin e marrëdhënieve, dhe kjo paraqet një pasqyrë reale të gjendjes së marrëdhënieve në BE-së.
Ambasadori amerikan në Serbi, Christopher Hill, tha se Serbia është në një situatë specifike ku po qëndron kuvendi për vendosjen e sanksioneve kundër Rusisë, kryesisht për shkak të varësisë së saj të madhe nga energjia ruse dhe se është një pamje shumë komplekse për të thënë thjesht. “bashkohuni me sanksionet”.
Rreziku për BiH vjen nga anëtarësimi i vendit në BE dhe NATO – statusi kandidat
Nëse BE-ja i jep statusin kandidat Bosnjë-Hercegovinës, ajo do të vazhdojë të mbetet prapa në procesin e integrimit evropian në raport me vendet e tjera nga Ballkani Perëndimor: Serbinë, Malin e Zi, Maqedoninë dhe Shqipërinë.
Statusi kandidat për në BE që po shpallet është një formë hipokrizie. Turqia ndoshta nuk ka kush të bëhet anëtare e BE-së dhe ekziston rreziku real që Bosnja dhe Hercegovina të ketë të njëjtin fat. Sot ju keni anëtarë të BE-së që nuk e meritojnë anëtarësimin dhe Bosnja dhe Hercegovina nuk është shumë prapa tyre. Së dyti, ju keni anëtarë të BE-së që haptas dhe fshehurazi mbështesin dhe bashkëpunojnë me Rusinë, dhe më pas ne pyesim se çfarë duhet të bëjë Bosnja dhe Hercegovina për t’u bërë anëtare e BE-së. Nëse ka vullnet politik në BE, BiH mund të bëhet anëtare e BE në një kohë të shkurtër rekord.
Analistët besojnë se rreziqet dhe kërcënimet kryesore për Bosnje-Hercegovinën vijnë nga disa vende anëtare të BE-së dhe NATO-s. Kjo është arsyeja pse është e një rëndësie historike për stabilitetin dhe paqen në Ballkanin Perëndimor, por edhe në Evropë dhe jo vetëm për shkak të krizës së Ukrainës, t’i jepet statusi kandidat Bosnjë-Hercegovinës, sepse në samitin e fundit të BE-së ai status iu dha. Ukraina dhe Moldavia për arsye të ngjashme.
BE-ja po prezanton një regjim kuazi-vizash për vendet e Ballkanit Perëndimor
Kriza e Ukrainës shkaktoi ndryshime tektonike në botë. SHBA dhe BE duhet ta dinë se socializmi u përmbys për shkak të vlerave tërheqëse të ofruara, demokracisë, të drejtave të njeriut, lirisë së fjalës, lirive civile dhe ekonomike… Heqja e roaming-ut mes BE-së dhe vendeve të Ballkanit Perëndimor. është një masë populiste e BE-së. Është absolutisht e qartë se me paraqitjen dhe përdorimin e aplikacioneve të ndryshme (Viber, Whatsapp, Telegram e të tjera) roaming-u është i pakuptimtë dhe për këtë arsye kjo masë ofendon mendjen e shëndoshë të banorëve të Ballkanit Perëndimor.
Nga ana tjetër, BE-ja po udhëheq Sistemin Evropian të Informacionit dhe Autorizimit të Udhëtimit (ETIAS) kundër vendeve të treta, përfshirë vendet e Ballkanit Perëndimor. Është e justifikuar të pyesësh nëse BE-ja vërtet dëshiron të zgjerohet në BE apo nëse dëshiron të çimentojë përgjithmonë procesin e zgjerimit me futjen e ETIAS? Në të njëjtën kohë, BE-ja kërkon nga vendet e Ballkanit Perëndimor që të vendosin viza për qytetarët e vendeve të treta. Kjo është një pyetje veçanërisht e ndjeshme për Serbinë, e cila ka një regjim pa viza me shumë vende. Serbia, me futjen e vizave për një numër të madh të vendeve anëtare të Lëvizjes së të Paangazhuarve, do të anulonte efektet pozitive të Samitit të të Paangazhuarve në tetor 2021, i cili do të mbahet në Beograd dhe që paraqet një pikë kthese në zhvillim dhe përmirësim. marrëdhënieve me ato vende. Zbatimi i rregulloreve ETIAS do të nënkuptonte futjen e vizave për vendet me të cilat Serbia ka filluar të zhvillojë bashkëpunim intensiv ekonomik, që do t’i shkaktonte Serbisë dëme të mëdha. Përveç kësaj, BE-ja caktoi detyra të reja të brendshme për vendet e Ballkanit Perëndimor në lidhje me migracionin ilegal, luftën kundër terrorizmit dhe krimit të organizuar.
Sistemi ETIAS në praktikë nënkupton që çdo qytetar i çdo vendi nga Ballkani Perëndimor (përveç Kosovës, për të cilën ka ende një anakronizëm në regjimin e vizave) përpara se të hyjë në BE do të duhet të plotësojë një aplikim të veçantë dhe në këtë mënyrë të kërkojë leje për të hyrë. E U. Kjo praktikisht nënkupton futjen e qetë të një regjimi të ri kuazi-vizash, krahasuar me lëvizjen e lirë aktuale për të gjithë qytetarët në Ballkanin Perëndimor (përveç Kosovës së lartpërmendur). Në këtë kuptim, statusi kandidat nuk do të thotë asgjë dhe qytetarët e vendeve të Ballkanit Perëndimor do të jenë në të njëjtin pozicion si të gjithë të tjerët që kanë ardhur në BE nga çdo pjesë e botës.
Fundi i epokës së” laritjes ” së Perëndimit
Analistët janë të shqetësuar se BE-ja duhet të marrë vendime strategjike për zgjerimin dhe afatin kohor për zgjerimin. Pozicioni i papërcaktuar i vendeve të Ballkanit Perëndimor i mban ato larg BE-së dhe gjithashtu prodhon zhgënjime të caktuara. Rendi botëror siç e njohim ne nuk ekziston më. Boshti franko-gjerman në BE nuk ekziston me sa di unë. Fuqia lëviz nga perëndimi në lindje. Nuk ka më një botë monopolare, por një botë policentrike me interesa komplekse dhe të ndërthurura. Bota është në trazira dhe trazira të mëdha gjeopolitike. BE-ja nuk duhet ta shikojë veten nga pozicioni i eurocentrizmit, sepse epoka e “trashëgimit” të Perëndimit ka përfunduar. Çdo vend bën politikën e vet në përputhje me interesat e veta dhe masat kanë oferta dhe zgjidhje të ndryshme për të ardhmen e tyre. BE-ja nuk është më oferta dhe zgjidhja e vetme për vendet e Ballkanit Perëndimor. Në lëvizjen e BE-së.
(Instituti Ndërkombëtar për Studime të Lindjes së Mesme dhe Ballkanit IFIMES nga Lubjana, Slloveni, analizon rregullisht situatën në Lindjen e Mesme, Ballkan dhe në mbarë botën. IFIMES përgatiti një analizë të situatës aktuale politike në Ballkanin Perëndimor pas BE-Perëndimore Samiti i Ballkanit në Tiranë më 6 dhjetor 2022. Ne veçojmë pjesët më të rëndësishme dhe më interesante.)
