Çdo e premte e fundit e nëntorit është e rezervuar për festën e madhe të blerjeve të njohur si e Premtja e Zezë, kur shumica e mallrave të konsumit mund të gjenden me çmime të zbritura. Vitet e fundit qytetarët janë ankuar shpesh se bëhet fjalë për një marifet marketingu për qese bosh dhe kasa plot. Praktika e tregtarëve është që të vendosin një çmim të ri mbi të vjetrin, ndaj shumë shpesh ndodh që çmimi të jetë i njëjtë, por vetëm për të krijuar përshtypjen tek publiku se produkti është me zbritje. Është një risi që tek ne një trend i tillë ndonjëherë zgjat një muaj, që është shumë në krahasim me vendet e tjera. Në shumicën e rasteve, këto janë ditë kur tregtarët promovojnë fushata zbritjeje dhe njerëzit shpenzojnë para edhe në kushtet e recesionit dhe fuqisë së dobët blerëse.
E pyetëm Organizatën e Konsumatorëve të Maqedonisë (OKM) se sa janë reale zbritjet dhe sa janë vetëm marketing për të tërhequr blerës. Nga aty thonë për “Lokalno” se në vitrinën e pothuajse çdo dyqani në periudhën e kaluar vërehet një mbishkrim për zbritjet në bazë të “Black Friday”. Ata thonë se e njëjta gjë po ndodh edhe tek tregtarët online.
– Nëse shikojmë, do të vëmë re se çmimet e produkteve janë ose identike si në periudhat e tjera të vitit ose zbritjet janë shumë të vogla. Nga aty mund të konstatojmë se këto mbishkrime janë më shumë mjete marketingu të tregtarëve sesa zbritje reale, theksojnë nga OKM, përcjell PRESSonline.al
Për sa i përket kohëzgjatjes së “etheve të shopingut”, Organizata thekson se “Black Friday” zakonisht zgjat nga dy javë në një muaj, gjë që nuk ndodh në vendet e tjera ku këto ulje janë më të vogla dhe janë vetëm të premten e fundit të nëntorit.
“Në vendin tonë, për shkak të kohëzgjatjes prej 30 ditësh, ato zakonisht mund të vendosen në shitje promocionale, e cila është e përcaktuar në Ligjin për Mbrojtjen e Konsumatorit dhe duhet të kontrollohet nga Inspektorati Shtetëror i Tregut”, thekson OKM.
Organizata e konsumatorëve pret që në periudhën e ardhshme të pranojë ankesa nga qytetarët.
-Sigurisht që këto mbishkrime do të tërheqin konsumatorët për të blerë produkte të caktuara. Në periudhën në vijim do të ketë ankesa dhe ato zakonisht i referohen cilësisë së produkteve të blera, apo dallimeve në çmimet e fletushkave reklamuese dhe çmimeve në dyqane. Konsumatorët sigurisht nuk duhet t’i lejojnë vetes të blejnë pa marrë parasysh nëse kanë vërtet nevojë për produkte të caktuara dhe duke i kushtuar vëmendje cilësisë së produkteve. Nganjëherë gjatë veprimeve të tilla, tregtarët pakësojnë ato produkte që nuk shiten ose kanë cilësi të dobët, njofton OKM.
Në ditë të tilla kur njerëzit vizitojnë qendrat tregtare dhe vendet me dyqane në numër të madh, Organizata thekson se është e nevojshme të evidentohet çmimi më i ulët që ka qenë në muajin e fundit, para se të shpallet çmimi për “Black Friday”.
– Sigurisht, sipas Ligjit për mbrojtjen e konsumatorëve, tregtari është i detyruar t’i shënojë produktet me dy çmime: çmimin e mëparshëm të shitjes, i cili mund të jetë i shkarravitur dhe çmimin e zbritur të shitjes. Çmimi i mëparshëm i shitjes konsiderohet të jetë më i ulëti që tregtari e ka patur së paku 30 ditë para fillimit të shënimit për shkak të shitjes promocionale të së Premtes së Zezë, na njoftoi ZKM, përcjell PRESSonline.al
Nëse blerësit zbulojnë zbritje false, çmime joreale ose shkelje të ligjit të konsumatorit, Inspektorati Shtetëror i Tregut thotë se duhet të raportojnë në faqen e tyre të internetit ose në numrin 181.
Cili është kuptimi i shprehjes “E premtja e zezë”?
Nëse kërkoni në internet kuptimin e “Black Friday” do të gjeni interpretime të ndryshme, por asnjë prej tyre nuk ka lidhje me skllevër. Një prej tyre është se shprehja “Black Friday” u shfaq për herë të parë në vitin 1951, kur punëtorët praktikonin, një ditë pas Falënderimeve, të thonë se janë të sëmurë për të pasur një fundjavë katërditore.
Deri në vitin 1961, termi “e premte e zezë” (dhe “e shtuna e zezë”) zakonisht lidhej me policinë e Filadelfias. Gjegjësisht, policia e Filadelfias e përdori këtë frazë për ditët (e premte dhe e shtunë) kur iu desh të përballeshin me kaosin dhe kokëdhimbjet nga turmat dhe bllokimi i trafikut të nesërmen e Ditës së Falënderimeve, pra në fillim të sezonit të blerjeve të Krishtlindjeve.
Një shpjegim popullor për origjinën e së Premtes së Zezë është se është dita kur shitësit me pakicë fillojnë të tregojnë fitime në fund të vitit, duke kaluar nga e kuqja në të zezë, pasi operojnë me humbje nga janari deri në mes të nëntorit. Në terma kontabël, operimi me humbje (humbja e parave) quhet “në të kuqe” sepse kontabilistët tradicionalisht përdornin bojë të kuqe për të treguar shumat negative (humbjet). Shumat pozitive (fitimi) zakonisht tregoheshin me bojë të zezë. Pra, të qenit “në të zezë” është një gjë e mirë, sepse do të thotë që dyqanet funksionojnë me fitim (duke bërë para).
Pra, shprehja “Black Friday” u shfaq për herë të parë në 1951, dhe lidhja e saj me fitimet e tregtarëve u shfaq për herë të parë në 1981, më shumë se njëqind vjet pas heqjes së skllavërisë në Shtetet e Bashkuara (sipas Wikipedia, skllavëria në Shtetet e Bashkuara u shfuqizua pas miratimit të amendamentit të trembëdhjetë të Kushtetutës së SHBA në 1865, pas Luftës Civile Amerikane).(PRESSonline.al)
