www.telegrami.mk
Deklaratë e Bilall Kasamit i ngjan presidencës së RSFJ pas vdekjes së Titos.Kasami paralajmëroi se do të ketë një trup presidence, ku do të merren vendimet me konsensus.
Modeli që përshkruan Bilall Kasami – një presidencë kolektive, vendimmarrje me konsensus, kryetar simbolik, strukturë e përbërë nga disa figura që mbajnë peshë të barabartë – është pothuajse kopje e Presidencës së RSFJ-së pas vdekjes së Titos.
Paralelizmat janë të qarta:
1. Kolegjialiteti i detyruar
Pas Titos, Jugosllavia funksiononte me një presidencë kolektive të përbërë nga përfaqësues të republikave/krahinave, ku askush s’mund të merrte vendim të madh pa pëlqimin e të tjerëve.
Kasami po propozon të njëjtën logjikë: liderët e partive brenda VLEN-it të kenë pesha të barabarta dhe vendimet të merren me konsensus.
2. Kryetar “i radhës” dhe jo real
Jugosllavia pas Titos kishte një kryetar formal që rotullohej. Fuqinë reale e kishte grupi.
Në VLEN, Kasami e thotë troç: do ketë kryetar, por vendimet i bën presidenca. Pra, kryetari është më shumë fasadë sesa komandë.
3. Balancim interesash për të shmangur konfliktin
RSFJ krijoi presidencën kolektive për të mbajtur bashkë republikat që nuk besonin njëra-tjetrën.
Edhe VLEN-i e bën nga e njëjta arsye: partitë brenda koalicionit duan garanci se askush s’mbetet i shtypur.
4. Struktura “komplekse” që fsheh mungesën e autoritetit të qartë
Kasami thotë se lidershipi “nuk mund të jetë klasik e i thjeshtë” – përkthim: askush nuk ka autoritet absolut, prandaj ndërtohet një makineri e ndërlikuar që i mban të gjithë të kënaqur. Pikërisht modeli jugosllav.
Po, i ngjan presidencës së RSFJ-së.
Madje jo vetëm i ngjan – është varianti politik shqiptar i modelit të Jugosllavisë post-Tito: një udhëheqje kolektive për të mbajtur ekuilibrat e brendshëm dhe për të mos lejuar që një figurë të marrë kontrollin real.Deklarata e Bilall Kasamit për strukturën e re të VLEN-it tingëllon si rimodelim modern i presidencës kolektive të RSFJ-së pas vdekjes së Titos. Ideja e tij për një “presidencë” ku vendimet merren me konsensus, ku kryetarët e partive brenda koalicionit ruajnë pozicionet e tyre dhe ku kryetari i organizatës ka më shumë rol protokollar sesa autoritet real, është pothuajse reflektim i mekanizmit jugosllav të viteve ’80.
VLEN-i synon të shndërrohet në një parti të vetme, por mënyra si e imagjinon Kasami udhëheqjen nuk është një parti klasike: është një arkitekturë politike e ndërtuar për t’i mbajtur të gjithë të barabartë dhe të kontrolluar. Kjo tregon qartë se brenda koalicionit ekziston frika nga dominimi i një figure të vetme, ndaj krijohet një sistem ku pesha shpërndahet, autoriteti ndahet dhe përgjegjësia zbutet në grup.
Modeli i propozuar nuk është sinjal i forcës – përkundrazi, është pranim se ekuilibrat e brendshëm janë aq delikatë sa kanë nevojë për një mekanizëm të ngjashëm me atë që përdori Jugosllavia kur u përpoq të mbante bashkë shtetin pas humbjes së liderit të vetëm.
VLEN po synon të bëhet parti, por po e ndërton veten mbi një strukturë kolegjiale që i ngjan shumë modelit të Jugosllavisë së pas-Titos: një lidership i vështirë për t’u menaxhuar, i dobët në qendër, dhe i varur nga kompromisi Permanent. Në praktikë, kjo do të thotë se proceset vendimmarrëse të VLEN-it do të jenë të ngadalta, të negociuara dhe shpesh të bllokuara – saktësisht si sistemi që Kasami, me apo pa vetëdije, po e imiton.
www.telegrami.mk
Mesut Shabani Tetovë
