www.telegrami.mk
Ligjet kryesore aktuale (2024/2025) për trashëgiminë kulturore
- Ligji për mbrojtjen e trashëgimisë kulturore („Law on Protection of Cultural Heritage“)
- Ky është ligji bazë që përcakton si identifikohet trashëgimia kulturore (immobil dhe mobil), kategoritë, mënyrat e mbrojtjes, etj. conservation.gov.mk+2uzkn.gov.mk+2
- Ligji është miratuar më 2004 dhe është modifikuar disa herë (2007, 2011, 2013, 2014, 2015, 2016, 2018). Cultural Policies Database+2conservation.gov.mk+2
- Sipas ligjit: në rast se gjatë punimeve (gërmime, ndërtimi) gjenden objekte arkeologjike, punimet duhet të ndalen dhe të njoftohet institucioni kompetent i trashëgimisë. tourismmacedonia.gov.mk
- Ligji parashikon “masa mbrojtëse” (conservation measures) që duhet të merren kur hartohen plane urbanistike (p.sh. në plane GUP / DUP), për të siguruar që ndërtesat historike ose monumentet të integrohen në planin urbanistik. mtc.gov.mk
- Ligji për trashëgiminë natyrore dhe kulturore në rajonin e Ohrit
- Ka ligj specifik që rregullon menaxhimin e trashëgimisë natyrore + kulturore në Regjionin e Ohrit, që është në listën e trashëgimisë botërore (UNESCO). moepp.gov.mk
- Ky ligj vendos rregulla më të rrepta për ndërhyrje në këtë zonë specifike, sepse trashëgimia natyrore + kulturore ka rëndësi të veçantë. moepp.gov.mk
- Rregulla urbanistike
- Në dokumentet e planifikimit urbanistik (“Urbanistički projekti”) në plane të ndryshme të nivelit lokal, parashihen “ekspertiza për trashëgiminë kulturore” dhe identifikimi i objekteve të trashëgimisë në hartë, për të përcaktuar masat mbrojtëse. mtc.gov.mk
- Në udhëzimet për planifikim (Çfarë duhet të përfshijë dokumentacioni urbanistk), thuhet se “dokumentacioni për trashëgimi kulturore” duhet të jetë pjesë e planeve për ruajtjen e monumenteve. mtc.gov.mk
- Zbatimi / kontrolli
- Sipas raportit të Drejtorisë për mbrojtjen e trashëgimisë kulturore, në vitin 2024 janë dhënë shumë miratime për “intervenime” në pasuri kulturore përmes sistemit “e-urbanizëm” — domethënë ka një sistem aktiv ku urbano planët urbanistike kontrollojnë ndërhyrjet.
- Ka gjithashtu vëmendje ndaj “aktivitetet ilegale” që prekin trashëgiminë, dhe po punohet për forcimin e legjislacionit për të parandaluar ndërtime pa leje pranë objekteve kulturore. heritage.gov.mk
Disa rreziqe – probleme praktike
- Edhe pse ligji është i qartë, zbatimi mund të jetë sfidë — jo çdo plan lokal mund ta zbatojë plotësisht “regjimin mbrojtës” pa presion institucional.
- Interesat e zhvillimit urbanistik janë shpesh në konflikt me nevojën për ruajtjen e trashëgimisë.
- Në zona me trashëgimi të njohur (si Ohri), procedurat janë më komplekse, pra mund të pengojnë ndërtimet komerciale — por ligji është aty për të mbrojtur vlerat historike.
- www.telegrami.mk
