Ne evropianët duhet të bëjmë shumë më tepër për të marrë kontrollin e kontinentit tonë, për të mbrojtur vlerat tona demokratike dhe për të mbrojtur sigurinë tonë, tha Komisionerja e BE-së për Zgjerimin, Marta Cos, gjatë prezantimit të paketës së raporteve të progresit mbi kandidatët për anëtarësim në BE para Komitetit të Punëve të Jashtme të Parlamentit Evropian.Kjo mund të bëhet me sukses vetëm duke punuar së bashku me fqinjët tanë për të krijuar një Evropë të fortë, të qëndrueshme, të sigurt dhe të bashkuar, të bazuar në vlera dhe parime të përbashkëta. Vetëm duke përfunduar bashkimin e Evropës mund të sigurojmë paqe, liri dhe prosperitet në kontinentin tonë. Vetëm së bashku me të gjithë ata që ndajnë vlerat tona mund të sigurojmë që Evropa të ketë një zë të pavarur në botë, theksoi Koss, duke shtuar se raportet e paraqitura sot duhet të lexohen në kontekstin e një peizazhi gjeopolitik që po transformohet me shpejtësi.Për vendin, Kos tregoi se është plotësisht në përputhje me politikën e përbashkët të jashtme dhe të sigurisë të BE-së dhe përgatitjet teknike po vazhdojnë në lidhje me udhërrëfyesit dhe Planin e Veprimit për negociatat pas Grupit të parë, por ende nuk ka ndërmarrë “hapa vendimtarë” për të përparuar në negociatat e anëtarësimit dhe duhet të “ndryshojë Kushtetutën në përputhje me përfundimet e Këshillit të vitit 2022, në mënyrë që të përparojë në rrugën e saj drejt BE-së”.
Ajo theksoi se deri më tani Mali i Zi, Shqipëria, Moldavia dhe Ukraina kanë arritur “përparim të konsiderueshëm” në rrugën drejt BE-së, gjë që, sipas saj, tregon se reformat po japin fryte.Lidhur me Serbinë, Kos vlerësoi se ritmi aktual i zbatimit të reformave ishte ngadalësuar ndjeshëm, për Bosnjën dhe Hercegovinën ai tha se po përballej me tensione politike dhe një ngecje në reforma, dhe për Kosovën ai vuri në dukje një ndalesë në progres për shkak të një ngërçi politik pas zgjedhjeve.
Lidhur me Turqinë, Kos deklaroi se kishte një përkeqësim të vazhdueshëm të standardeve demokratike, sundimit të ligjit dhe respektimit të të drejtave themelore, dhe për Gjeorgjinë se po regjistrohej një pengesë serioze demokratike.
Megjithatë, sipas Kos, në përgjithësi, viti 2025 ishte një “vit i mirë” për punën e BE-së me vendet kandidate, me integrimin e tyre gradual në BE të përshpejtuar, duke përfshirë përmes Instrumentit për Ukrainën dhe Planeve të Rritjes për Ballkanin Perëndimor dhe Moldavinë.
Këto instrumente të reja e njohin realitetin gjeopolitik se duhet të mendojmë më gjerësisht për punën me vendet kandidate dhe të miratojmë pjesëmarrjen në politika dhe programe të ndryshme para anëtarësimit në BE, tha Kos, duke shtuar se puna po përparon gjithashtu në harmonizimin me standardet teknike dhe certifikatat e BE-së, të cilat do të zgjerojnë tregun e vetëm dhe do të forcojnë zinxhirët e vlerave pan-evropiane.
Kos kujtoi se disa nga kandidatët, përfshirë vendin, janë bashkuar me Zonën e Vetme Evropiane të Pagesave, dhe po bëhet përparim edhe në roaming.
– Këto janë hapa integrimi që ndodhin në këmbim të reformave, veçanërisht në respektimin e sundimit të ligjit, të drejtave themelore dhe demokracisë. Kjo shkon përtej fushëveprimit të Raporteve të Zgjerimit. Ne duhet të zbatojmë logjikën e integrimit të hershëm të anëtarëve tanë të ardhshëm edhe në aktivitetet që Komisioni po përgatit për të mbrojtur demokracinë, siç janë Mburoja e Demokracisë, Programi i Rezistencës së Medias dhe mbështetja për shoqërinë civile, shtoi Kos.
Sipas saj, duke pasur parasysh përshpejtimin e procesit të pranimit për disa vende kandidate, një zgjerim i suksesshëm i BE-së është një mundësi reale në vitet e ardhshme.
– Çdo zgjerim duhet ta bëjë Unionin tonë më të fortë. Për ta arritur këtë, na duhet përparim më i madh në dy shtylla kryesore. Së pari, shtetet anëtare të ardhshme duhet të përgatiten për përgjegjësitë e anëtarësimit dhe, së dyti, duhet ta përgatisim Unionin tonë për një BE më të madhe, shtoi Kos.
Sipas saj, viti i ardhshëm do të jetë një moment i së vërtetës për të gjitha vendet kandidate, por veçanërisht për ato që paraqitën plane ambicioze për të përfunduar negociatat, sepse “ambiciet e larta vijnë me pritje të larta për reforma”.
- Ato duhet të shtojnë përpjekjet e tyre për të zbatuar reformat, të cilat do të mundësojnë një transformim të qëndrueshëm të ekonomive dhe shoqërive të tyre për t’u përshtatur plotësisht me standardet dhe vlerat demokratike. Kjo duhet të mbështetet nga respekti për sundimin e ligjit dhe të drejtat themelore dhe një respekt i qartë për orientimin gjeopolitik të BE-së, tha Kos.
Sipas saj, në të njëjtën kohë, BE-ja tashmë po ndërmerr hapa për t’u përgatitur për pranimin e anëtarëve të rinj dhe për këtë qëllim Komisioni po punon për rishikimet dhe reformat e politikave para zgjerimit, të cilat vlerësojnë ndikimin e zgjerimit në fushat kryesore të politikave.
Ajo theksoi se zgjerimet e ardhshme mund të jenë të suksesshme vetëm nëse sigurohet cilësia më e lartë e reformave dhe nëse vendosen masa mbrojtëse që, tha ajo, “i sigurojnë qytetarët tanë se integriteti i Unionit tonë dhe vlerat demokratike mbrohen”.
– Ne duhet të sigurohemi që momenti pozitiv për sundimin e ligjit, demokracinë dhe të drejtat themelore të ruhet pas anëtarësimit. Komisioni beson se traktatet e ardhshme të anëtarësimit do të duhet të përmbajnë masa mbrojtëse më të forta, duke ruajtur njëkohësisht parimin themelor të barazisë. Kjo për të shmangur çdo kthim prapa nga angazhimet e ndërmarra gjatë negociatave të anëtarësimit, theksoi Kos.
Komisionerja Evropiane arriti në përfundimin se çdo zgjerim i mëparshëm e ka bërë BE-në më të fortë, kështu që nuk duhet të ketë hezitim në kryerjen e diskutimeve të nevojshme se si të sigurohet që edhe Unioni më i madh të jetë më i fortë.
