Ligji për shtetësinë e Maqedonisë së Veriut lejon marrjen e shtetësisë pa ndonjë kërkesë paraprake të qëndrimit për personat që përfaqësojnë një “interes të veçantë ekonomik” për vendin. Nga viti 2005 deri në vitin 2022, 121 persona kanë marrë nënshtetësinë për interes të veçantë ekonomik (kundër 40 vendimeve negative). Zbatimi i këtij ligji nuk duhet të çojë në dhënie sistematike të shtetësisë në këmbim të investimit, pasi mund të përdoret për të anashkaluar procedurën e vizave me qëndrim të shkurtër të BE-së dhe vlerësimin e thellë të rreziqeve individuale të migracionit dhe të sigurisë që ajo sjell, dhe për këtë arsye mund të ketë ndikim në regjimin pa viza, nënvizon Raporti i gjashtë i Komisionit për Parlamentin dhe Këshillin Evropian në kuadër të mekanizmit të pezullimit të vizave, njofton Portalb.mk.
Në vijim mund të informoheni më detajisht mbi këtë raport të KE-së.
Përafrimi i politikës së vizave
Komisioni thekson se Maqedonia e Veriut ka bërë përparim të konsiderueshëm drejt harmonizimit të politikës së saj të vizave me politikën e vizave të BE-së. Deri më sot, ekziston vetëm një vend i cili është pa viza për Maqedoninë e Veriut, por jo për BE-në (Turqia). Në janar 2023, Maqedonia e Veriut rivendosi një kërkesë për vizë për shtetasit e Botsvanës dhe Kubës. Për më tepër, vendimi për lejimin e përkohshëm të shtetasve të Azerbajxhanit për të hyrë në Maqedoninë e Veriut pa vizë skadoi në mars 2023 dhe nuk u zgjat.
Monitorimi i tendencave në migrimin e parregullt, aplikimet për mbrojtje ndërkombëtare, kthimet dhe ripranimi
Në vitin 2022, numri i kërkesave për mbrojtje ndërkombëtare në shtetet anëtare nga shtetas të Maqedonisë së Veriut u rrit me 24%, me 6.715 aplikime të paraqitura në 2022 krahasuar me 5.415 në 2021. Shkalla e njohjes është 2% (krahasuar me 1% në 2021).
Në vitin 2022 janë raportuar 9 kalime të parregullta kufitare nga shtetas të Maqedonisë së Veriut në nivel të BE-së, kundrejt 12 në vitin 2021. Në vitin 2022, numri i shtetasve të Maqedonisë së Veriut që u konstatua se qëndronin në mënyrë të parregullt u rrit me 9% krahasuar me një vit më parë, me 7.030 qëndrime të parregullta në 2022 kundrejt 6.450 në 2021. Numri i refuzimeve të hyrjes u rrit pak me 5%, nga 2.950 refuzime në 2021 në 3.095 në 2022.
Viti i kaluar shënoi një trend në rritjeje në numrin e: (i) vendimeve për kthim të lëshuara për shtetasit e Maqedonisë së Veriut (2.910 në 2022 kundrejt 2.320 në 2021, një rritje prej 25%); dhe (ii) personat e kthyer (1.590 në 2022 kundrejt 985 në 2021, një rritje prej 61%). Shtetet anëtare raportojnë bashkëpunim të mirë për kthimin dhe ripranimin dhe shkalla e kthimit u rrit në vitin 2022 me 55% të kthimeve krahasuar me 42% në 2021.
Bashkëpunimi për migracionin, menaxhimin e kufijve dhe ripranimin
Maqedonia e Veriut është angazhuar pozitivisht me BE-në për zbatimin e Planit të Veprimit të BE-së për Ballkanin Perëndimor.
Maqedonia e Veriut luan një rol aktiv në menaxhimin e flukseve të përziera të migracionit në një nga rrugët kryesore të tranzitit për migrimin e parregullt. Megjithatë, numri i migrantëve të kontrabanduar mbetet i lartë dhe lufta kundër rrjeteve të kontrabandës duhet të përmirësohet në mënyrë prioritare.
Maqedonia e Veriut po punon për forcimin e sistemit të saj të azilit në lidhje me personat me nevoja të veçanta dhe të miturit e pashoqëruar. Megjithatë, ende nevojitet përparim në regjistrimin sistematik të migrantëve. Plani i emergjencës për menaxhimin e flukseve të mëdha migratore ende duhet të finalizohet dhe miratohet.
Maqedonia e Veriut vazhdoi të bashkëpunojë me shtetet anëtare për migracionin dhe menaxhimin e kufijve. Shembujt e bashkëpunimit përfshinin: vizitat e ekspertëve, shkëmbimet e informacionit dhe praktikave më të mira, pajisjet teknike dhe kurset e trajnimit.
Marrëveshjet e ripranimit vazhdojnë të zbatohen dhe në përgjithësi, Shtetet anëtare raportuan bashkëpunim të mirë për ripranimin, me përjashtim të një shteti anëtar që raportoi nevojën për përmirësime.
Maqedonia e Veriut ka nënshkruar një marrëveshje statusi për aktivitetet operative të kryera nga Agjencia Evropiane e Rojës Kufitare dhe Bregdetare (Frontex) në Maqedoninë e Veriut në tetor 2022. Pas hyrjes në fuqi të Marrëveshjes së Statusit më 1 prill 2023, filloi një operacion i përbashkët në 19 prill 2023 me vendosjen e 110 oficerëve për të ofruar mbështetje me kontrollin kufitar dhe menaxhimin e migracionit të parregullt dhe krimit ndërkufitar përgjatë gjithë seksionit kufitar me Greqinë. Në përgjithësi, Maqedonia e Veriut ka zhvilluar një bashkëpunim shumë të gjerë dhe pozitiv me Frontex-in për menaxhimin e kufijve, i cili është forcuar më tej në prill 2023 pas hyrjes në fuqi të marrëveshjes për statusin.
Për sa i përket bashkëpunimit me Agjencinë e BE-së për Azil (EUAA), Udhërrëfyesi për Bashkëpunim për periudhën tetor 2020 – shtator 2022 mbeti një mjet i rëndësishëm për forcimin e sistemit të azilit, veçanërisht për sa i përket personave me nevoja të veçanta dhe të miturve të pashoqëruar, forcimit të trajnimit për azilin dhe pritjen, rritjen e cilësisë së vendimeve për azil dhe forcimit të sistemit të pritjes për migrantët vulnerabël dhe të miturit e pashoqëruar. EUAA dhe Maqedonia e Veriut janë në proces të zhvillimit të një Udhërrëfyesi të gjeneratës së tretë, ndërsa gjenerata e dytë u zgjerua për të siguruar që nuk do të ketë boshllëqe.
Bashkëpunimi për sigurinë
Europol nënshkroi një Marrëveshje Strategjike me Maqedoninë e Veriut në janar 2007 ndërsa një Marrëveshje Operacionale u nënshkrua në shtator 2011. Niveli i bashkëpunimit dhe shkëmbimit të informacionit me Europol është i mirë dhe është rritur gjatë vitit 2022. Një oficer ndërlidhës nga Maqedonia e Veriut është vendosur në Europol që nga 2015-ta. Autoritetet e zbatimit të ligjit të Maqedonisë së Veriut sigurojnë informacione për armët e sekuestruara dhe të dyshuarit e arrestuar, dhe po japin reagime kur kërkohet në aktivitetet operative. Maqedonia e Veriut po merr pjesë gjithashtu në EMPACT.
Falë përparimit të mirë të bërë në zbatimin e Marrëveshjes Zbatuese për Kundër Terrorizmin në kuadër të Planit të Përbashkët të Veprimit për Kundër Terrorizmin për Ballkanin Perëndimor, më 9 dhjetor 2022 Maqedonia e Veriut nënshkroi me Komisionin një rishikim të marrëveshjes duke përfshirë veprime të reja dhe objektiva më ambicioze.
Skemat e shtetësisë së investitorëve
Ligji për shtetësinë e Maqedonisë së Veriut lejon marrjen e shtetësisë pa ndonjë kërkesë të mëparshme të qëndrimit për personat që përfaqësojnë një “interes të veçantë ekonomik” për vendin. Nga viti 2005 deri në vitin 2022, 121 persona kanë marrë nënshtetësinë për interes të veçantë ekonomik (kundër 40 vendimeve negative). Komisioni rithekson se zbatimi i këtij ligji nuk duhet të çojë në një dhënie sistematike të shtetësisë në këmbim të investimit, pasi mund të përdoret për të anashkaluar procedurën e vizave me qëndrim të shkurtër të BE-së dhe vlerësimin e thellë të rreziqeve individuale të migracionit dhe të sigurisë që ajo sjell, dhe për këtë arsye mund të ketë ndikim në regjimin pa viza.
Rekomandime
Maqedonia e Veriut ka ndërmarrë veprime për të adresuar shumicën e rekomandimeve të mëparshme të Komisionit. Megjithatë, nevojitet përparim i mëtejshëm dhe çështjet e mëposhtme duhet të adresohen: a) Vazhdimi i progresit të mirë në harmonizimin e politikave të vizave. b) Të përmbahen nga mundësimi i marrjes sistematike të shtetësisë për interes të veçantë ekonomik.
Kujtojmë se më 12 nëntor 2009 Parlamenti Evropian me 550 vota “për’’, 51 “kundër’’ dhe 37 “të përmbajtur’’ e miratoi Rezolutën, me të cilën propozoi heqja e vizave për shtetasit e tre vendeve ballkanike ( Maqedoninë, Malin e Zi dhe Serbinë) nga 19 dhjetori 2009. Paraprakisht, rekomandim për heqjen e regjimit të vizave për tre vendet më 15 korrik 2009 dha edhe Komisioni Evropian.
Liberalizimi i vizave u mundësoi qytetarëve të Maqedonisë të udhëtojnë në 25 vende prej 27 vendeve-anëtare të BE-së (me përjashtim të Britanisë së Madhe dhe Irlandës) edhe në tre vende evropiane-Norvegji, Zvicër dhe Islandë, si dhe në Bullgari dhe Rumani edhe pse ato nuk janë pjesë hapësirës së Shengenit.
Regjimi pa viza nuk do të thotë mundësi për qëndrim ose punë të pakufizuar në vendet e BE-së. Shtetasit e Maqedonisë u liruanga viza e tipit “C’’ që ka të bëjë me qëndrim të shkurtër, për udhëtime turistike më së shumti deri në 90 ditë në afat prej gjashtë muajsh, përkatësisht deri në 180 ditë në afat prej një viti.
