Kombinimet për formimin e shumicës parlamentare janë të shumta, dhe opsioni më i dëshirueshëm në kontekstin e angazhimeve strategjike për integrimin e vendit në BE është një qeveri e qëndrueshme politike, megjithëse duket më pak e sigurt për shkak të rezultateve të zgjedhjeve, thonë analistët politikë.
Ivan Stefanovski nga Eurothink beson se duke pasur parasysh të gjitha kompromiset ideologjike që kanë ndodhur në të kaluarën e fundit politike të vendit, si dhe pragmatizmin partiak, thjesht nuk ka kombinim të koalicionit që do të befasonte. Sa i përket asaj nëse mund të presim një periudhë të qëndrueshme apo një krizë politike – zgjedhje të reja, thotë ai, është mosmirënjohëse të parashikosh, sepse konteksti maqedonas është shumë kompleks.
“Konteksti maqedonas është shumë kompleks dhe çdo parashikim nëse do të ketë një krizë të re apo do të lundrojmë në ujëra më të qëndrueshëm është jashtëzakonisht jo mirënjohës. Është e mjaftueshme për të parë sondazhet përkatëse të opinionit publik, siç është anketa rajonale e IRI-t mbi Ballkanin Perëndimor nga marsi I vitit 2020, ose Eurometri i botuar nga EUROTHINK të paktën një herë në vit, për të vërejtur lehtësisht nivelin e polarizimit politik në Maqedoni. Në një farë mase, kjo tregon se një krizë politike është gjithmonë një mundësi reale. Sidoqoftë, nuk pres zgjedhje të reja së shpejti, por nga ana tjetër, nuk ka gjasa që ndonjë qeveri e ardhshme të përfundojë mandatin e saj katër vjeçar”, tha Stefanovski.
Sipas tij, skenari më i dëshirueshëm për qytetarët dhe shoqërinë në tërësi është formimi i një qeverie të qëndrueshme, përparësia e së cilës do të jetë integrimi evropian i vendit, dhe që në 100 ditët e para do të fillojë me seriozitet të bëjë detyrat e shtëpisë që i janë dhënë asaj para një kohe të gjatë nga BE-ja dhe vendet anëtare, që është një luftë sistematike kundër korrupsionit të nivelit të lartë, një reformë e plotë e administratës publike dhe përfundimit të reformës së shërbimeve sekrete.
“ Një nga rrethanat më të lumtura për ne është presidenca gjermane e BE-së. Ne të gjithë jemi të vetëdijshëm për përpjekjet e Gjermanisë për të përshpejtuar integrimin e Ballkanit Perëndimor në BE. Në këtë drejtim, unë pres që të mbahet konferenca e parë ndërqeveritare deri në fund të vitit, tha Stefanovski.
Edhe Simonida Kacarska nga Instituti për Politikat Evropiane – EPI është e mendimit se rezultatet e zgjedhjeve lënë vend për shumë kombinime, por për sa i përket integrimit evropian më e favorshme për vendin është formimi i një qeverie sa më shpejt dhe një shumice të qëndrueshme parlamentare.
“Për sa i përket pranimit në BE, duke pasur parasysh presidencën aktuale gjermane e cila është pro-vendit dhe e gatshme për të përparuar axhendën e pranimit, është e nevojshme që sa më shpejt të jetë e mundur të formohet një qeverie dhe një shumicë e qëndrueshme parlamentare, e cila nuk është e garantuar duke marrë parasysh rezultatet. Nëse kemi një proces të gjatë të formimit të qeverisë ose paqëndrueshmëri, është e mundur që të humbasim këtë shans.
Në procesin e pranimit, deri në fund të vitit, një skenar optimist, respektivisht i dëshiruar është, shton ajo, mbajtja e dy konferencave ndërqeveritare brenda presidencës gjermane të BE-së.
“Sidoqoftë, për realizimin e këtij skenari, është e nevojshme të kemi një vullnet politik në vendet anëtare të BE-së, në mënyrë që të miratojmë kornizën tonë të bisedimeve dhe njëkohësisht ne të kemi një qeveri politike dhe një administratë të gatshme,” nënvizoi Kacarska.
Ndërkohë, në pritje që Gjykata Administrative të prononcohet për të gjitha paditë të parashtruara nga partitë dhe KSHZ-ja për të shpallur rezultatet përfundimtare të zgjedhjeve të parakohshme dhe përfundimin e tërë procesit zgjedhor, janë duke u zhvilluar kontakte informale të partive politike në lidhje me koalicionet e ardhshme për të cilat në opinion nuk ka detaje.
Lideri i LSDM-së Zoran Zaev në intervistën për kroaten “Nacional” përsërit vlerësimin që ata kanë deri tani potencialin më të madh të koalicionit dhe se menjëherë pas festës së Ilindenit, ata hyjnë në procesin e negociatave për koalicionin e ardhshëm dhe formimin e Qeverisë.
“Mandati për formimin e një qeverie të re është me LSDM-në dhe koalicionin “Mundemi”. Me politikat që ne ndjekim dhe me qëndrimin e ndershëm dhe të përgjegjshëm, LSDM-ja ka deri tani kapacitetin më të madh për koalicion. VMRO-DPMNE është një parti e humbur që demonstron politika që janë në kundërshtim me mjedisin e përgjithshëm demokratik dhe drejtimin demokratik drejt së cilës vendi po ecën në mënyrë të pakthyeshme”, tha Zaev, duke shtuar se ata do të diskutojnë një koalicion me të gjitha partitë të gatshme për të pranuar konceptin evropian, demokratik.
Partia opzitare VMRO-DPMNE, nga ana tjetër, konsideron se ata kanë kredibilitetin më të madh për të luftuar për përbërjen e qeverisë së re, sepse, siç thonë ata, ata kanë më shumë vota se LSDM-ja, pa Besën, me të cilën është në koalicion. Komiteti Qendror i VMRO-DPMNE-së këtë javë mbështeti vendimin e Komitetit Ekzekutiv për të autorizuar liderin e partisë Hristijan Mickovski për të negociuar formimin e një shumicë të re parlamentare. Ai njoftoi se është i gatshëm të bisedojë me të gjitha partitë politike, por se nuk do ta bëjë këtë nën shantazhe dhe kushtëzime.
Bashkimi Demokratik për Integrim po tërhiqet ngadalë nga gjendja e tyre fillestare për koalicion – ofertën për një kryeministër shqiptar. Zëvendëskryeministri për Integrime Evropiane dhe zëdhënësi i BDI-së, Bujar Osmani dje në një intervistë për Telmën tha se ata do të formojnë një koalicion me çdo parti që respekton Marrëveshjen e Ohrit, të Prespës dhe Marrëveshjen me Bullgarinë.
“Kushti ynë i parë për koalicion me çdo parti është respektimi i Marrëveshjes së Ohrit, Marrëveshjes së Prespës dhe Marrëveshjen me Bullgarinë. Është shumë e rëndësishme për ne që të kemi një angazhim publik për të zbatuar marrëveshjet,” tha Osmani, duke shtuar se në negociatat për qeverinë e ardhshme “ata do të ulen në një proces demokratik për të ofruar argumentet e tyre.”
Ai gjithashtu bëri thirrje për formimin e një qeverie të re sa më shpejt që të jetë e mundur, e cila, siç tha ai, do të jetë tematike dhe do të duhet të angazhohet për zbatimin e negociatave për anëtarësimin në BE.
Nga Aleanca për Shqiptarët dhe partneri i tyre i koalicionit Alternativa, janë të bindur se të gjitha opsionet janë të hapura për ta, por kushti kryesor është që BDI-ja të mos jetë pjesë e mazhorancës parlamentare. E majta ka deklaruar se nuk është e interesuar për një koalicion dhe se në Parlament do të veprojë si opozitë.
Presidenti Stevo Pendarovski tashmë ka njoftuar se planifikon të zhvillojë konsultime me partitë politike, pas konstituimit të Kuvendit, pas së cilave, në përputhje me dispozitat kushtetuese, ai do të japë mandatin për formimin e një qeverie të re partisë, respektivisht partive që do të sigurojnë shumicë në Parlament.
Sipas Kushtetutës, Parlamenti duhet të konstituohet jo më vonë se 20 ditë pas zgjedhjeve. Presidenti i shtetit është i detyruar t’ia besojë mandatin për përbërjen e qeverisë kandidatit të partisë, përkatësisht partive që kanë shumicën në Kuvend, brenda 10 ditëve nga konstituimi i dhomës ligjdhënëse. Mandatari i caktuar, nga ana tjetër, brenda 20 ditëve nga dita e besimit të mandatit, duhet të paraqesë në Kuvend një program dhe një propozim për përbërjen e Qeverisë.
Në zgjedhjet e parakohshme parlamentare të mbajtura më 15 korrik, sipas rezultateve fillestare jozyrtare të shpallura nga KSHZ-ja, koalicioni i drejtuar nga LSDM-ja “Mundemi” fitoi 46 mandate për deputetë, koalicioni VMRO-DPMNE fitoi 44 mandate, BDI-ja 15 mandate , ASH dhe Alternativa 12, E majta mori dy mandate dhe PDSH-ja fitoi një mandat për deputet.
