Nga orët diellore të lashta deri tek orët atomike moderne, njerëzit kanë kërkuar prej kohësh matjen e saktë të kohës. Këtë vit, shkencëtarët po përparojnë në zhvillimin e orëve bërthamore, të cilat mund të tejkalojnë me dhjetëfish orët atomike më të mira të sotme për sa i përket saktësisë. Këto orë të reja mund të humbasin vetëm një sekondë çdo 300 miliardë vjet, krahasuar me orët optike atomike aktuale, të cilat gabojnë për një sekondë çdo 30 miliardë vjet. Një saktësi e tillë mund të revolucionarizojë teknologji si zbulimi i tërmeteve dhe navigimi me satelit dhe të ofrojë njohuri mbi vetitë themelore të universit.
Orët bërthamore ndryshojnë nga orët atomike, pasi ato mbështeten tek sjellja e bërthamës së atomit dhe jo tek elektronet e jashtme. Këto bërthama janë më të qëndrueshme, më pak të ndikuara nga ndryshimet e mjedisit dhe potencialisht më të lëvizshme, pasi nuk kërkojnë vakuume apo ftohje ekstreme. Orët moderne përdorin oscilatorë për të matur kohën, por orët bërthamore përfshijnë procese brenda bërthamës, që veprojnë në nivele shumë më të larta energjie.Përpjekjet për të zhvilluar orët bërthamore u përshpejtuan me zbulimin e izotopit thorium-229, i cili ka një energji të ulët eksitimi të pazakontë, duke e bërë atë ideal për krijimin e orëve. Kërkimet në vitet e fundit kanë përcaktuar më saktësisht energjinë e nevojshme për të eksituar bërthamën, me arritje të rëndësishme në CERN dhe në laboratorë në mbarë botën. Shkencëtarët po rafinojnë këto të dhëna duke përdorur mjete të avancuara si krehrat e frekuencës optike.
Ndonëse orët bërthamore praktike dhe të lëvizshme janë ende disa vite larg, ekspertë si Jun Ye parashikojnë përparime të mëdha në pesë vitet e ardhshme. Këto përpjekje varen nga krijimi i lazerëve më të mirë dhe teknologjive të tjera kritike të nevojshme për ndërtimin e këtyre orëve tepër të sakta. / Popular Mechanics – Syri.net
