Po IMPLEMENTOHET një E-inspektor për eliminimin e qëllimeve dhe akteve korruptive

Eliminimi i faktorit njerëzor dhe qasja subjektive gjatë inspektimeve, reduktimi i korrupsionit, më pak inspektime dhe kontrolle, shkurtimi i kohës së procedurave të inspektimit, rritja e sigurisë ligjore për subjektet e mbikëqyrjes. Kjo duhet të mundësohet me E-inspector, një sistem elektronik për dixhitalizimin dhe automatizimin e procedurës dhe mbikëqyrjes së inspektimit përmes të cilit duhet të lidhen 28 shërbime inspektuese.

E-inspektori, i cili është shpallur nga qeveria si instrumenti më gjithëpërfshirës dhe më i rëndësishëm në luftën kundër korrupsionit, sipas ekonomive, duhet të pasohet nga ngritja e profesionalizmit, kompetencës dhe gatishmërisë eksperte të stafit të inspektimit. Sfidë për efikasitet më të madh mbetet mungesa e pajisjeve të inspektorateve, ku nga viti i kaluar më së paku vende të plotësuara ka Inspektorati për Vetëqeverisje Lokale, ndërsa më së shumti Inspektorati Sanitar Shëndetësor.

Gjatë këtij muaji pritet të nisë zhvillimi i moduleve për tre shërbimet e para të inspektimit, Agjencinë e Ushqimit dhe Veterinarisë, Inspektoratin Shtetëror të Bujqësisë dhe Inspektoratin e Përdorimit të Gjuhëve, të mbuluara nga E-Inspector. Ky sistem do të funksiononte plotësisht në shkurt të vitit 2024, prej nga do të kryhej procedura e inspektimit dhe mbikëqyrja e inspektorëve përmes tij. Me projektin e shpallur si mjet në luftën kundër korrupsionit, premtohet edhe një qasje e drejtë, pra subjektet që respektojnë ligjet dhe paguajnë taksat, nuk do të ngarkohen me kontrolle të rregullta të vazhdueshme. Të gjitha dokumentet e nevojshme do të sigurohen në mënyrë elektronike. Do të mundësohet kryerja e inspektimeve të përbashkëta dhe të koordinuara nga disa shërbime inspektimi në të njëjtën kohë.

Këshilli inspektues i MPB-së njofton se ka përfunduar plotësisht faza e parë pilot e sistemit E-inspektor, i cili po zbatohet me mbështetjen e Projektit të USAID-it për modernizimin e shërbimeve inspektuese. Në shkurt të këtij viti filloi zbatimi i fazës së dytë. Qëllimi është zhvillimi i moduleve për përfshirjen e 13 shërbimeve të reja të inspektimit. Këto janë Inspektorati Shtetëror i Bujqësisë, Inspektorati Shtetëror i Arsimit, Inspektorati Shtetëror Sanitar dhe Shëndetësor, Inspektorati Shtetëror i Pyjeve dhe Gjuetisë, Agjencia e Ushqimit dhe Veterinarisë, Inspektorati Shtetëror i Transportit, Inspektorati Shtetëror i Mjedisit, Shteti. Inspektorati i Inspektimit Teknik, Inspektorati Shtetëror i Ndërtimit dhe Urbanizmit, Inspektorati Shtetëror Komunal, Inspektorati i Përdorimit të Gjuhëve, Inspektorati Shtetëror i Vetëqeverisjes Vendore dhe Inspektorati Shtetëror i Devizave.

Platforma E-inspektor po zhvillohet me mbështetjen e BERZH-it. Projekti i nisur në shkurt 2022 do të zgjasë deri në shkurt 2024 nën ombrellën e Këshillit të Inspektimit. Jemi duke punuar në analizën dhe përmirësimin e sistemit ekzistues të informacionit, i cili është zhvilluar për tre inspektorate pilot, pra përmirësimin e zgjidhjeve të sistemit për të përmirësuar funksionalitetin e sistemit. Gjatë muajit dhjetor pritet të nisë zhvillimi i moduleve për tri shërbimet e para inspektuese, përkatësisht: Agjencinë e Ushqimit dhe Mjekësisë Veterinare, Inspektorati Shtetëror për Bujqësi dhe Inspektorati i Përdorimit të Gjuhëve. Për më tepër, zhvillimi i moduleve për shërbimet e tjera të inspektimit do të vijojë sipas Planit të Veprimit të përgatitur. Projekti pritet të përfundojë në shkurt të vitit 2024, me të cilin E-Inspector do të funksiononte plotësisht, gjegjësisht procedurën e inspektimit dhe mbikëqyrjen do ta kryejnë inspektorët përmes sistemit – thonë nga Këshilli Inspektues.

Me softuerin dhe lidhjen e tij me platformën e ndërveprueshmërisë, inspektorët do të mund të marrin lehtësisht dhe shpejt të gjitha të dhënat nga institucionet e tjera që u nevojiten për të kryer dhe përfunduar procedurën e inspektimit në mënyrë cilësore dhe në kohë, gjë që do të të ulë presionin ndaj biznesmenëve në drejtim të sigurimit të të dhënave të nevojshme.

Me dixhitalizimin e procedurës së inspektimit futen risi, veçanërisht në fazën e planifikimit të inspektimeve, pra ku dhe kur do të kryhet inspektimi, por siguron edhe gjenerimin automatik të procesverbaleve dhe vendimeve që dalin nga ajo procedurë. .

Këshilli i Inspektimit sqaron se sistemi duhet të mundësojë plotësimin e bazës së të dhënave me informacion për subjektet e mbikëqyrjes të marra nga mbikëqyrjet e kryera më parë, në kuptimin nëse dhe cilat detyrime ligjore kanë përmbushur apo jo, nëse kanë vepruar sipas udhëzimeve. i jepet inspektorit, nëse është përsëritur gabimi, i cili do të varet nga klasifikimi i tyre në sistem, pra gradimi i subjekteve të mbikëqyrjes në subjekte me rrezik të lartë, të mesëm ose të ulët. Nga kjo, thekson Këshilli, rrjedhin përfitimet për subjektet e mbikëqyrjes, pasi në varësi të shkallës së rrezikshmërisë së subjektit, do të varet nga periudha kohore që do të kryhet inspektimi, pra një herë në vit. një herë në dy vjet ose një herë në tre vjet.

Gjithashtu do të krijohen kushte për të kryer inspektime të shumta, nga shërbime të ndryshme inspektimi, në një subjekt në të njëjtën kohë. Kjo do të shkurtonte kontrollet dhe mbikëqyrjen e shpeshtë të subjekteve, pra mbikëqyrja inspektuese do të jetë efikase dhe efektive. Në bazë të të dhënave të futura në sistem që i referohen punës së subjektit të mbikëqyrjes, pra në varësi të shkallës së rrezikut, sistemi do të kryejë planifikim automatik të mbikëqyrjeve, pra do të gjenerojë plane pune vjetore dhe mujore. të shërbimeve të inspektimit.

Me E-Inspector bëhen ndryshime edhe në shpërndarjen e mbikëqyrjeve, pra shpërndarja e mbikëqyrjeve/lëndëve tek inspektorët gjithashtu do të jetë e automatizuar dhe do të kryhet sipas kritereve të caktuara si shtrirja, kompleksiteti dhe vështirësia e mbikëqyrjes, dhe nivelin dhe përvojën e inspektorëve.

Sasho Dukoski, kryetar i Odës Ekonomike të Unionit të Odave, pajtohet se softueri mund të ndihmojë shumë në ndarjen e rastësishme, në renditjen dhe klasifikimin e saktë të disa parametrave të inspektimit, por, siç thotë ai, nuk beson se Vetëm ky sistem është i mjaftueshëm për pavarësi të plotë, transparencë dhe paanshmëri të shërbimeve të inspektimit.

Sipas Dukovskit, vendosja e sistemit elektronik të inspektimit, i ashtuquajturi E-inspektori si një nga hallkat e luftës kundër korrupsionit duhet të ishte zbatuar shumë kohë më parë. Pritet të jetë një mekanizëm efektiv kontrolli përmes të cilit, siç thotë ai, do të reduktohet çdo ndikim subjektiv i inspektorëve në kryerjen e kontrolleve të tyre dhe kjo është vetëm një betejë kundër korrupsionit. Me këtë sistem bëhet e ditur se do të mbulohen të 28 shërbimet e inspektimit dhe deri më tani është duke u ngritur në faza, për momentin është zbatuar vetëm në tre.

• Ky sistem si metodologji eliminon faktorin njerëzor në kontrollet inspektuese, gjë që është disi e mirë dhe e nevojshme, sepse këtu izolohet çdo qëllim korruptiv. Zbatohet vetëm në operacionet administrative, pra zbatimi dixhital i mbikëqyrjeve dhe kontrolleve, shpërndarja softuerike e mbikëqyrjeve dhe kontrolleve, gjenerimi i procesverbaleve, nxjerrja e vendimeve, e gjithë kjo është elektronike, që përjashton plotësisht faktorin njerëzor. Por nuk besoj se vetëm ky sistem është i mjaftueshëm për pavarësi të plotë, transparencë dhe paanshmëri të shërbimeve të inspektimit. Po, softueri mund të ndihmojë shumë në randomizimin, renditjen e saktë dhe klasifikimin e disa parametrave të inspektimit. Por nëse duam një reformim të plotë dhe efektiv të sistemit të inspektimit, është e nevojshme të futen ndryshime të tjera me prioritet ngritjen e profesionalizmit, kompetencës dhe gatishmërisë eksperte të stafit të inspektimit. Kjo është ajo që na duhet pashmangshmërisht dhe nga e cila varet funksionimi i gjithë tregut – konsideron Dukovski.
• Sipas tij, problemi më i madh dhe hapi që duhet bërë në atë drejtim është që t’i jepet fund luftës kundër ekonomisë së zezë.
• Këtu lindin të gjitha problemet dhe pengesat për ecurinë dhe zhvillimin e këtij sektori dhe ekonomisë në përgjithësi. Edhe pse të gjithë jemi të vetëdijshëm për efektin shkatërrues të ekonomisë gri, megjithatë mungon iniciativa nga shumë faktorë kyç. Ne punojmë me përkushtim dhe intensivisht për të inkurajuar autoritetet kompetente që të zbulojnë dhe shtypin aktivitetet e biznesit të paregjistruara dhe të paligjshme. Si organ dhome po përpiqemi të bashkohemi në luftën kundër ekonomisë gri dhe të arrijmë një gjendje të çlirimit rregullator të biznesit. Dhe në këtë mision më e rëndësishme është intensifikimi i bashkëpunimit me krijuesit e zgjidhjeve ligjore, thekson Dukovski.
• Pandemia e Covid-it dhe risitë tjera në periudhën e kaluar e kanë rritur aktivitetin e shërbimeve inspektuese, gjë që, thotë Dukovski, është e mirë për mbrojtjen e tregtarëve parimorë, por nga ana tjetër, duhet kohë e mjaftueshme për t’u përshtatur me ndryshimet që kanë. të bëhen me zgjidhjet e reja ligjore.
• – Vitin e fundit, por edhe më parë, me kohëzgjatjen e periudhës së Covid-it, kontrollet e inspektimit, veçanërisht në pakicë, janë bërë vërtet të shpeshta. Si pasojë e zgjidhjeve të reja, ndryshimeve ligjore, ngrirjes së marzheve, taksave, e gjithë kjo shkaktoi një aktivitet të madh të inspektimeve. Dhe gjithçka është në rregull, ka pasur nevojë dhe ky është funksioni i shërbimeve të inspektimit kundër funksionimit joparimor të disa tregtarëve. Është vërtet për t’u lavdëruar, sepse në këtë mënyrë mbrohen tregtarët që punojnë në parim, rregullohet tregu, gjë që sjell avantazhe të shumëfishta për të gjithë. Mirëpo, duhet kuptuar se tregtarët, edhe ne si Odë, edhe organet kompetente, duke përfshirë shërbimet inspektuese, duhet të punojnë së bashku për të krijuar kushte më të mira të tregut – thotë Dukovski.
• Ligji për Mbrojtjen e të Drejtave të Konsumatorit ka hyrë së fundmi në fuqi, duke sjellë një sërë ndryshimesh që tregtarët duhet t’i zbatojnë. Edhe pse periudha është shumë e shkurtër, shumë nga kontrollet inspektuese kërkojnë të gjitha këto ndryshime nga tregtarët, të cilat kërkojnë kohë për t’u zbatuar, thekson Dukovski, duke theksuar se tregtarët njëkohësisht po përballen me sfida të mëdha, ndryshime ligjore, krizë ekonomike, ndryshim të zakoneve të tregut, rritje. në shitjet online…
• Këshilli inspektues është duke përgatitur informacione për plotësimin e stafit të shërbimeve inspektuese, me një plan për ripajisjen e tyre, i cili do t’i dërgohet për mendim Qeverisë deri në fund të vitit.
• Sipas të dhënave të fundit për sistematizimin aktual të vendeve të punës në shërbimet inspektuese që disponon Këshilli Inspektues në përputhje me raportet për vitin 2021, në vend janë planifikuar 1463 vende pune për inspektorë, të ndara në dy kategori dhe tetë nivele, pra pozita. Prej tyre, 944 vende pune ose 64.5 për qind janë plotësuar me inspektorë që posedojnë licencë inspektori dhe mund të kryejnë mbikëqyrje në mënyrë të pavarur, ndërsa 59 vende pune ose katër për qind janë caktuar kandidatë për inspektorë, të cilët gjatë vitit kanë fituar të drejtën për të dhënë provimin e licencës për inspektor.
• Me më pak se një të pestën e punës së inspektorëve të plotësuar, situata është më kritike në Inspektoratin Shtetëror për Vetëqeverisje Lokale (10.7 përqind), Administratën e Sigurisë së Trafikut Hekurudhor (16.7 përqind), Inspektoratin për Përdorimin e Gjuhëve (18.7). për qind ) dhe në Inspektoratin Shtetëror të këmbimit valutor (20 për qind).
• Nga ana tjetër, situata më e mirë është në Inspektoriatin Shtetëror Sanitar Shëndetësor, ku plotësimi i pozicioneve të inspektorëve është 97,8 për qind, Inspektorati Shtetëror Arsimor dhe Inspektorati Shtetëror i Transportit me 82,1 për qind pozicione inspektorësh. Megjithatë, Këshilli thekson, në këtë kuptim, duhet theksuar (mos)plotësimi i vendeve të punës në dy nga inspektoriatet më të mëdha, duke pasur parasysh vëllimin e madh të punës së tyre, veçanërisht në dy vitet e fundit të pandemisë.
• Në Inspektoratin Shtetëror të Punës, nga gjithsej 191 pozita inspektoresh janë plotësuar 130 ose 68,1 për qind, ndërsa në Inspektoratin Shtetëror të Tregut janë plotësuar 172 vende pune ose 57,9 për qind. Kritike është situata edhe në Inspektoratin Shtetëror të Mjedisit, ku janë plotësuar vetëm 20 vende pune ose 47.6 për qind dhe në Inspektoratin Shtetëror për Ndërtimtari dhe Urbanizëm, ku përqindja e plotësimit është 38.9 për qind.
• Kjo strukturë e plotësimit të vendeve të punës për inspektorët është rezultat i disa faktorëve, disa prej të cilëve rrjedhin nga legjislacioni në fuqi në vitet para miratimit të Ligjit aktual për Mbikëqyrjen Inspektore në vitin 2019, por edhe për shkak të jotraktivitetit të këtij profesioni. duke marrë parasysh raportin e të drejtave dhe detyrimeve të inspektorëve, në krahasim me pagat e tyre – sqarojnë për MPB-në Këshilli inspektues.
• Edhe pse në vitet e kaluara janë bërë analiza të reja funksionale të shërbimeve të inspektimit, siç shtojnë ata, situata me vendet e lira të punës është ende rezultat i një organizimi jorealist të planifikuar, pra sistemimit të vendeve të punës, por edhe menaxhimit joadekuat të burime njerëzore ose vëmendje e pamjaftueshme e organeve kompetente për kërkesat për punësim të ri, pra për plotësimin e vendeve vakante në shërbimet e inspektimit.
• -Këto mangësi janë tejkaluar me sukses me fillimin e zbatimit të Ligjit për Mbikëqyrjen Inspektore, i cili mundëson punësimin e inspektorëve në të gjitha nivelet në kategorinë C dhe rritjen e mobilitetit, përkatësisht plotësimin e vendeve të punës për inspektorët përmes shpërndarjes horizontale të nëpunësve administrativë. si dhe vendosjen e shtesës së pagës për inspektorët, e cila nga 1 janari i këtij viti është 30 për qind e pagës bazë – thonë nga Këshilli Inspektues.
• Nga raporti vjetor i punës së shërbimeve inspektuese në varësi të tyre për vitin 2021 rezulton se janë kryer gjithsej 171.847 inspektime, prej të cilave 52.848 të rregullta, 100.770 të jashtëzakonshme dhe 18.228 kontrolle. Gjatë inspektimeve janë konstatuar mbi 20.979 parregullsi.
• Këshilli inspektues vitin e kaluar ka shqyrtuar gjithsej 384 ankesa, nga të cilat 121 ankesa kanë të bëjnë me punën e inspektorëve, 230 me kërkesë për mbikëqyrje inspektuese dhe 33 janë përcjellë në një organ tjetër shtetëror, janë kërkuar të dhëna shtesë dhe/ose konstatoi se ato ishin të pabazuara ose të paplota. Sipas IS, ka pasur një rritje të lehtë prej katër për qind në peticionet në vitin 2021 krahasuar me ato të regjistruara në vitin 2020. Kjo, theksojnë ata, vë në dukje një rritje të besimit që kanë qytetarët tek Këshilli i Inspektimit dhe njohjen e rolit të tij në sistemin e inspektimit në vend, veçanërisht nëse merret parasysh se rritja më e madhe, prej rreth 163 për qind, është në ankesat kundër inspektorëve shtetërorë (121 peticion në 2021, kundrejt 46 në 2020).
• Në bazë të peticioneve të dorëzuara janë dorëzuar katër iniciativa për përcaktimin e procedurës disiplinore për kundërvajtje disiplinore të kryer (tri iniciativa DTI dhe një DIZ). Nga reagimet, për të katër iniciativat, shërbimet inspektuese kanë konstatuar se ato janë të vjetruara, në përputhje me nenin 78 të Ligjit për Zyrtarët Administrativë.
• Reformat në shërbimet inspektuese kanë filluar me zbatimin e Ligjit për Mbikëqyrjen Inspektore, të miratuar në maj të vitit 2019. Ai prezantoi një koncept të ri të mbikëqyrjes inspektuese përmes planifikimit të bazuar në vlerësimin e rrezikut dhe performancën uniforme të mbikëqyrjes inspektuese. Synimi kryesor i reformës është përmirësimi i efikasitetit dhe koordinimit të inspektorateve dhe organeve të tjera inspektuese nën autoritetin e Këshillit të Inspektimit, në drejtim të uljes së barrës dhe kostove për subjektet e biznesit. Përveç sistemit informativ të krijuar për zbatimin e mbikëqyrjes inspektuese E-Inspector, i cili është në fazën e zhvillimit për 13 inspektorate, 187 lista kontrolli, 28 metodologji të vlerësimit të rrezikut për të gjitha shërbimet e inspektimit, pyetjet e reja të ekzaminimit dhe pyetjet ekzistuese për pjesën e përgjithshme. të ekzaminimit të licencës së inspektorëve. Gjithashtu, është zhvilluar platforma e-learning and testing (LMS) për trajnime dhe provime për licencimin e inspektorëve (www.islms.mk), programe të trajnimit në gjuhën maqedonase dhe shqipe për trajnime, është përgatitur Manual për organizim dhe menaxhim. me Qendrën e Trajnimit pranë Këshillit të Inspektimit.