Në burgun “Idrizovë” nga janari deri në gusht janë shqiptuar 324 masa disiplinore ndaj personave të dënuar, prej të cilëve 196 janë në vetmi, për të cilat të dënuarit nuk kanë parashtruar asnjë ankesë. Zgjidhjet për izolim janë ngjitur në derë nga jashtë, që praktikisht do të thotë se të burgosurit me dënimin më të rëndë nuk do ta shohin shënimin vetëm pasi të largohen.
“Ajo që është vënë re dhe që është veçanërisht shqetësuese është numri i vogël i ankesave të personave të dënuar kundër vendimeve të marra për shqiptimin e masave disiplinore. Shpesh është praktikë që personat e dënuar të mos kenë marrë vendimet për caktimin e masës disiplinore; për shembull, nëse janë në izolim, zgjidhja i bashkëngjitet derës së izolimit dhe personat e dënuar arrijnë të kontaktojnë me një OJQ, avokat dhe/ose avokat pasi të kenë mbaruar vuajtjen e masës disiplinore”, thotë Helsinki. Komiteti për të drejtat dhe liritë e njeriut, i cili këtë vit ishte në të gjitha burgjet në Maqedoni dhe konstatoi kushte çnjerëzore dhe rrallë përmirësime nga gjendja e vitit të kaluar.
Problemi më i madh është reparti i mbyllur në burgun e stërmbushur “Idrizovë”, me mbi 400 të dënuar, objektet e të cilëve Komiteti i Helsinkit kërkon që menjëherë të rrënohen, sepse nuk mund të rinovohen apo riparohen.
Përkundër vërejtjeve të shumta dhe kritikave të vazhdueshme ndërkombëtare, nuk janë vërejtur ndryshime pozitive në objektet “Ndërtesa” dhe “Ambulanca” që përbëjnë repartin e mbyllur të institucionit më të madh të vuajtjes së dënimit KPD Idrizovë.
Personat e dënuar vazhdojnë të vuajnë dënimin me burg në kushte substandarde, me lagështi të lartë, e cila në disa pjesë të institucionit arrinte deri në 66% të maksimumit të lejuar prej 50%. Në objektin “Ndërtesa”, disa nga dhomat akomodojnë 10-12 persona në dhoma që nuk plotësojnë standardet as për nga madhësia dhe as për nga kushtet materiale, lagështia dhe drita.
“Në muret e institucionit vërehen lehtësisht insektet (teutabitë) dhe insektet e tjera dhe të dënuarit kanë pickime të shumta në trup. Ata flenë në shtretër në 3 kate, kështu që shpeshherë ndodh që të dënuarit që flenë në katin e tretë të bien derisa janë duke fjetur”, raporton Komiteti i Helsinkit fotografinë e pabesueshme për “Idrizovë”.
Por në disa dhoma të këtij objekti ka të dënuar që janë vënë në pozitë më të favorshme, me 2 ose 3 persona që vuajnë dënimin në të njëjtën dhomë në kushte dukshëm më të mira për ta.
Dhoma e njëjtë diku ka 12 persona dhe bien nga shtrati nga kati i tretë, e diku vetëm dy-tre persona, në “Idrizovë” merret me ryshfet. Disa fitojnë para serioze nga korrupsioni në këtë burg, sidomos nga kushtet më të rënda të qëndrimit, në repartin e mbyllur me të dënuar me shumë vite burg.
“Korrupsioni dhe ryshfeti janë pjesë e jetës së personave të dënuar të cilët na informojnë rregullisht për këtë, por nga frika se mos humbasin të drejtat dhe lehtësirat e tyre në institucion, nuk duan t’i raportojnë zyrtarisht këto raste. Veprimet e herëpashershme nga ana e organeve shtetërore, të cilat zbulojnë sende të paligjshme për të cilat ekspertët dhe publiku i gjerë janë në dijeni në këto institucione, janë të pamjaftueshme. Thika, sendet e mprehta, celularët, droga dhe paratë do të jenë në institucionet korrektuese derisa përgjegjësit të japin përgjegjësi. “Përndryshe, jo vetëm korrupsioni, por edhe dhuna mes të dënuarve dhe dhuna nga të dënuarit ndaj pjesëtarëve të policisë së burgjeve do të vazhdojë të jetë një praktikë e zakonshme”, thuhet në raport.
Disa nga personat e burgosur kanë borxhe në lidhje me përdorimin dhe blerjen e drogave dhe substancave psikoaktive që sjellin dhunë, stres dhe trauma. Ministria e Shëndetësisë, me një tender në kohë për të blerë barna për heqjen nga gjiri dhe trajtimin e varësisë, nuk e bën këtë, ndaj të varurit i blejnë në tregun e zi të burgut, duke marrë hua nga tregtarët.
“Është marrë informacion për drogën në burg (marihuanë, heroinë dhe kokainë), buprenorfinën në treg ilegal, benzodiazepinat, pengesat për hyrjen në trajtimin me buprenorfinë dhe ndërprerjen e trajtimit me buprenorfinë pa pëlqim, si dhe droga të tjera në burg, akses të vështirë për mjekun dhe një psikiatër. Mungesa e personelit shëndetësor kontribuon në mungesën e kontrolleve të rregullta për depresionin, vetëvrasjen dhe përdorimin e substancave. Është e nevojshme ofrimi i terapisë me buprenorfinë për të gjithë të dënuarit që kanë nevojë, për të vazhduar trajtimin e të dënuarve pa ndërprerje për asnjë arsye, përfshirë edhe zbatimin e parakohshëm të procedurës së tenderit nga Ministria e Shëndetësisë. Në këtë mënyrë do të parandalohet tregu i zi dhe do të reduktohet dhuna, stresi dhe pasoja të tjera psikologjike dhe somatike”, thonë nga Komiteti i Helsinkit.
Problemi i korrupsionit thellohet edhe më tej për shkak se shteti ende e ka praktikën e emërimit të personelit joadekuat në poste drejtuese pa përvojë dhe njohuri për menaxhimin e institucioneve penale, të cilat me punën e tyre mund të shkaktojnë pasoja afatgjata të dëmtimit të drejtpërdrejtë të personave të dënuar.
“Kështu, institucioni më i madh i vuajtjes së dënimit KPD Idrizovë ka qenë dhe aktualisht menaxhohet nga persona të cilët nuk kanë përvojë të mëparshme në sistemin e burgjeve”, paralajmëron Komiteti.
Drejtorët e institucioneve të vuajtjes së dënimit janë gjithmonë pjesë e një ndarjeje politike të dikastereve, mes partive të koalicionit në Qeveri, pra çfarëdo që u bie të burgosurve.
