Kandidati i Partisë Demokratike, Xho Bajden do të bëhet presidenti i 46-të i SHBA-së, njofton Si-En-En. Media e publikoi informacionin pas fitores së Bajdenit në shtetin e tij të lindjes në Pensilvani, që ia siguroi të paktën 270 votat e nevojshme elektorale për suksesin në zgjedhje.
Angela Merkel
Në përputhje me stilin e saj të zakonshëm diplomatik, kancelarja gjermane bëri të qartë se ajo ishte e gatshme të punonte me çdo president të SHBA të zgjedhur siç duhet. Por nuk ka dyshim se Merkel nuk e pëlqen stilin e çrregullt të Donald Trump dhe politikat e tij nacionaliste. Ndjenja është e ndërsjellë: Trump ka zhvlerësuar Merkelin dhe Gjermaninë në shumë raste gjatë presidencës së tij. Në përkujtimin e Ditës D të vitit të kaluar, Trump dhe Merkel nuk dhanë as duart. Dhe fundjavën e kaluar, Trump tha se Gjermania – midis vendeve të tjera – “dëshiron të heqë qafe mua”. Merkel do të preferojë një presidencë të Biden jo vetëm sepse do të shkojë më mirë me të personalisht. Gjermania varet shumë nga një marrëdhënie e fortë dhe mirë funksionuese transatlantike, për arsye ekonomike dhe të sigurisë dhe presidenti i zgjedhur pritet gjerësisht të rivendosë lidhjet që u shkatërruan nën Trump. Ndërsa Merkel planifikon të japë dorëheqjen si kancelare vitin e ardhshëm – dhe me të gjithë pasardhësit e saj të mundshëm që përballen me pyetje nëse janë në punë – stabiliteti i rikthyer transatlantik do ta bëjë atë më të lehtë për të që të hipë në perëndim të diellit pa shumë shqetësime. Obsesioni i Trump me tepricën tregtare të Gjermanisë, kërcënimet e tij tarifore kundër prodhuesve gjermanë të makinave dhe një tërheqje e SHBA-së nga organizatat multilaterale, të gjitha alarmuan Merkel. Këto çështje tani të gjitha ka të ngjarë të jenë më pak problem për Berlinin – edhe pse analistët paralajmërojnë se marrëdhëniet transatlantike nuk do të jenë aq të qetë sa shpresojnë disa në Evropë.
Mette Frederiksen
Kryeministrja daneze ka një arsye shumë të veçantë për të qenë e lumtur për largimin e Trump: Marrëdhëniet me presidentin amerikan u bënë të thara në një mënyrë spektakolare vitin e kaluar pasi Frederiksen hodhi poshtë idenë e tij për të blerë Groenlandën, një territor gjysmë-autonom të Arktikut i cili është një vend përbërës i mbretëria e Danimarkës. Komentet e Frederiksen se “Grenlanda nuk është për shitje” dhe se debati rreth idesë është “absurd” zemëroi Trump: Presidenti e akuzoi atë për mosrespektim të Shteteve të Bashkuara me deklaratën e saj “të keqe” dhe “të papërshtatshme” dhe anuloi një vizitë në Kopenhagë që ai e kishte planifikuar për vjeshtë vitin e kaluar. Frederiksen arriti të qetësonte tensionet duke i marrë telefonin Trump, i cili e vlerësoi atë për të qenë “me të vërtetë e mirë” me të. Por të kesh një president të SHBA që nuk dëshiron të blejë një pjesë të vendit tuaj, sigurisht që do ta bëjë jetën më të thjeshtë për Kryeministrin danez.
Emmanuel Macron
Presidenti francez u përpoq më të mirën e tij për të afruar Trump, duke filluar duke e ftuar atë në paradën ushtarake të Ditës së Bastiljes dhe në një darkë të veçantë në majë të Kullës Eiffel në 2017. Por kjo romance shpejt u prish ndërsa Trump u përpoq kundër Macron për planet për të taksuar dixhitalin gjigantë të tillë si Google ose Facebook, ose sugjerimi i tij “shumë fyes” për të ndërtuar një ushtri evropiane. Presidenti francez, nga ana e tij, u zhgënjye ndërsa u përpoq më kot të bindte Trump të rishikonte tërheqjen e tij nga marrëveshja e klimës së Parisit dhe marrëveshja bërthamore e Iranit. Një mandat i dytë Trump mund t’i ketë shërbyer interesave të Macron në disa mënyra. Mund të kishte detyruar BE-në të bëhej më “autonome strategjike”, për të përdorur zhargonin francez. Mund të jetë provuar gjithashtu se Macron ka të drejtë kur ai tha se aleanca e mbrojtjes së NATO-s po përjetonte “vdekje të trurit” pasi anëtarët e saj nuk ishin në sinkron. Por në fund të fundit një President si Biden do të jetë më i rëndësishëm për ambiciet globale të Macron: Ai tani mund të shpresojë në ndihmën e SHBA për të ringjallur marrëveshjen e Iranit, për të forcuar institucionet shumëpalëshe duke përfshirë Organizatën Botërore të Shëndetësisë dhe Organizatën Botërore të Tregtisë dhe për të luajtur një rol kryesor në ndërkombëtarët forume të tilla si bisedimet e drejtuara nga KB për klimën. Edhe katër vjet të tjera të Trump do t’i kishin bërë të gjitha ato gjëra shumë pak të pamundura. Macron gjithashtu ka shumë për të fituar nga një ndalim i mundshëm tregtar nën Biden: Ashtu si makinat gjermane ose ullinj spanjollë, djathi dhe vera franceze përfunduan në mes të tarifave ndëshkuese të Trump. Me zgjedhjet presidenciale franceze në 2022 në horizont, Macron ka shansin të shënojë fitore në frontet e brendshme dhe ndërkombëtare.
Humbësit
Boris Johnson
Me bisedimet e Brexit në një moment kritik, kryeministri britanik ka më së shumti për të humbur nga ndryshimi i udhëheqjes në Shtëpinë e Bardhë. Ndërsa Trump ka qenë një promovues entuziast i Brexit dhe i premtoi Johnson një marrëveshje të shpejtë tregtare, Biden kundërshtoi largimin e Mbretërisë së Bashkuar nga BE dhe Partia e tij Demokratike lëshoi paralajmërime të forta se nuk do të ketë marrëveshje tregtare nëse Johnson thyen paktin e tij të Brexit me BE mbi kufirin irlandez. Rezultati i zgjedhjeve madje mund të ketë një ndikim në zhvillimin e negociatave të Johnson me BE. Disa kanë sugjeruar që ai do të ketë më pak të ngjarë të ndjekë një skenar pa marrëveshje tregtare nëse nuk ka një mik në Shtëpinë e Bardhë. Johnson i ka mohuar ato raporte, por ajo që nuk dyshon është se ai nuk mund të supozojë më për një marrëdhënie të veçantë me presidentin e SHBA. Në vend të kësaj, ai do të duhet të punojë shumë për të fituar besimin – dhe vëmendjen – e mbajtësit të ri të zyrës. “Kur Biden shikon drejt Evropës, ai do të shohë Parisin dhe Berlinin më shumë si qendrën e gravitetit të asaj që është me të vërtetë e rëndësishme për Amerikën në Evropë, si nga aspekti ekonomik dhe nga aspekti i sigurisë, dhe Britania do të shihet më tepër si një anëtare e jashtme, më tepër jashtë Evropa”, tha ish-diplomati i lartë i Mbretërisë së Bashkuar Peter Ricketts javën e kaluar. Rivalët e brendshëm të Johnson do të jenë gjithashtu të gatshëm të kapin çdo përçarje me Uashingtonin. Sekretarja e Jashtme e Shadow e Partisë së Punës, Lisa Nandy, i tha POLITICO se Johnson dhe qeveria e tij kishin “krijuar në mënyrë të panevojshme dhe në mënyrë të përsëritur tension me Demokratët”.
Janez Janša
Kryeministri i Sllovenisë pothuajse shpërtheu ame kandidatin fitues të mërkurën kur ai e përgëzoi Trump, duke argumentuar se ishte “mjaft e qartë që populli Amerikan ka zgjedhur” Trump edhe pse rezultati ishte larg nga sa shihej. Sigurisht, të dy kanë një lidhje të veçantë pasi Sllovenia është vendlindja e zonjës së parë (tani në largim), Melania Trump. Janša është përshkruar nga Marcel Štefančič Jr, një eseist dhe kritik i filmit slloven, si “pak nga Trump, pak nga Boris Johnson, pak nga Orban”. Jança tha se ai mendon se Biden “do të ishte një nga presidentët më të dobët në histori”. Qeveria e tij – e cila do të mbajë presidencën e rradhës të Këshillit të BE në gjysmën e dytë të vitit të ardhshëm – tani duhet të ndryshojë strategjinë dhe të komodojë me presidentin e ri të SHBA. Një gjë që mund ta ndihmojë atë: megjithëse ai është një aleat anti-imigracion i Orbanit, ai nuk është përballur me të njëjtin nivel kritikash për prapambetjen demokratike.
Viktor Orbán
Kryeministri hungarez ndërtoi një romance të vërtetë me Trump. Kur Orban vitin e kaluar u bë kryeministri i parë hungarez që vizitoi Shtëpinë e Bardhë që nga viti 2005, Trump e vlerësoi atë dhe politikat e tij të diskutueshme anti-migrantë. Trump gjithashtu kishte pak për të thënë në lidhje me akuzat nga institucionet e BE dhe shumë të tjerë për prapambetje demokratike në Hungari, gjetja e Orban vetëm “pak e diskutueshme, por kjo është në rregull”. Se të gjitha duken të sigurta se do të ndryshojnë pasi Biden inaugurohet: Nën administratat demokratike, SHBA ka një traditë të promovimit të standardeve demokratike dhe mediave të pavarura në vendet e huaja – vetë çështjet që e kanë vendosur Orban në një kurs përplasjeje me BE, kritikët dhe të drejtat e brendshme grupe brenda dhe jashtë vendit. Asnjë befasi, pra, që kryeministri hungarez, i cili ishte i vetmi udhëheqës i BE-së që miratoi Trump në 2016, ka shprehur mbështetje me gjithë zemër për rizgjedhjen e tij. Ai deklaroi gjithashtu se diplomacia e qeverive demokratike të SHBA ishte “ndërtuar mbi imperializmin moral”. Ndërsa është akoma shpejt për të thënë se sa Biden do t’i vërë qeverisë hungareze, Orbán sigurisht që mund të presë një marrëdhënie më të ftohtë me administratën e re të SHBA.
Sekretari i përgjithshëm i NATO-s, Jens Stoltenberg sot e përshëndeti rizgjedhjen e Xho Bajdenit president të ri të SHBA-së, duke theksuar se Bajdenin e njeh “si përfaqësues të fuqishëm të NATO-s dhe marrëdhënieve transatlantike”.
Stoltenberg në deklaratë thekson se lidershipi amerikan është i rëndësishëm në botën e paparashikueshme.
“Gëzohem për bashkëpunimin e afërt me presidentin e sapozgjedhur Bajden, nënpresidenten e sapozgjedhur Kamalla Haris dhe administratën e re, për përforcimin e mëtejmë të lidhjeve midis Amerikës së Veriut dhe Evropës”, nënvizoi sekretari i përgjithshëm i NATO-s.
Më shumë politikanë botërorë ia uruan fitoren demokratit Bajden. Në mesin e të parëve është shefi i diplomacisë gjermane, Hajko Mas.
Është mirë që përfundimisht i kemi disa numra të qartë. Me padurim presim të punojmë me qeverinë e ardhshme amerikane. Ne dëshirojmë të investojmë në bashkëpunimin tonë për fillim të ri transatlantik, marrëveshje të re”, shkroi Mas në Tuiter.
Kryeministri i Irlandës, Majkëll Martin, i cili shkroi: Dëshiroj ta përgëzoj presidentin e sapozgjedhur të SHBA-së, Xho Bajden i cili ishte mik i vërtetë i këtij kombi gjatë gjithë jetës së tij dhe me padurim pres të bashkëpunoj me të viteve të ardhshme. Gjithashtu, me padurim pres ta pres në vend in tonë sapo të krijohen mundësitë!.
Kryeministri i Fixhit, Fran Bainmarama ia uroi Bajdenit fitoren, duke e porositur se do të bashkëpunojnë për ballafaqimin e ndryshimet klimaterike. “Së bashku e kemi një planet për ta shpëtuar nga kriza kilmatike dhe ta ripërtërijmë ekonominë globale pas Kovid-19. Tani, më shumë se kurrë, na duhet SHBA-ja për t’i çimetuar këto angazhime multilaterale”, shkroi ai në Tuiter, duke shtuar se SHBA-ja duhet sa më parë të kthehet në Marrëveshjen e Parisit për klimën.
Kryeministri i Greqisë, Kirjakos Micotakis ia uroi Bajdenit fitoren dhe vlerëson se ai është mik i vërtetë i Greqisë dhe shfaqi bindjen se gjatë administratës së tij do t’i përforcojnë lidhjet midis të dyja vendeve.
Kryeministri i Kanadasë, Xhastin Trudo i dërgoi urime Bajdenit dhe nënpresidentes Kamalla Harris. “Dy vendet tona janë mike të afërta, partnere dhe aleate. Ne e ndajmë lidhjen që është unike në skenën botërore. Unë me të vërtetë gëzohem që punojmë së bashku në zhvillimin e këtyre marrëdhënieve”.
Kryebashkiaku i Londrës, Sadik Kan në Fejsbuk i përgëzoi dyshen Bajden-Haros duke vlerësuar se ka ardhur koha sërish të ndërtohen ura dhe jo mure.
Kryeministrja skoceze, Nikolla Starxhen dërgoi urime, duke e theksuar në veçanti rëndësinë e zgjedhjes së Kamalla Haris si grua e parë në Shtëpinë e Bardhë.
Kryeministri i Maltës, Robert Aballa, duke e uruar zgjedhjen, vlerësoi se është frymëzues momenti për zgjedhjen e gruas së parë në Shtëpinë e Bardhë.
