Zgjedhja e kryeministrit më jetëgjatë, por që largohet brenda pak ditësh, të Holandës për postin më kritik të NATO-s ka miratimin e plotë të 32 anëtarëve të Aleancës.
BRUKSEL– Vendet anëtare të NATO-s kanë finalizuar zgjedhjen e tyre për Mark Rutte si sekretarin e ri të Aleancës, i cili do të marrë detyrën nga 1 tetori 2024. Rutte pason Jens Stoltenberg i cili ka mbajtur prej dhjetë vjetësh në “timonin e Aleancës”. Holandezi do të jetë një nga personat që do të mbledhë në qendër të vëmendjes, në Samitin e ardhshëm solemn, por në të njëjtën kohë kritik të NATO-s në Uashington, i cili, përveç festimit të 75 vjetorit të Aleancës, duhet të formësojë strategjinë e saj, doktrinën për dekadën e ardhshme mes një mjedisi të rrjedhshëm gjeopolitik të përcaktuar nga lufta e Rusisë në Ukrainë dhe kërcënimet e shpeshta bërthamore të Moskës, konflikti në Lindjen e Mesme, agresioni i Iranit dhe ndikimi ndërkombëtar në rritje i Kinës.
Zgjedhja e kryeministrit më jetëgjatë, por që largohet brenda pak ditësh, të Holandës për postin më kritik të NATO-s ka miratimin e plotë të 32 anëtarëve të Aleancës, shkruajnë mediat e huaja. Për shkak të pragmatizmit dhe të drejtpërdrejtë të qasjeve të tij, ai shihet në Uashington si nga Shtëpia e Bardhë ashtu edhe nga kampi i Donald Trump si i aftë dhe i përshtatshëm për të menaxhuar punët e aleancës, pavarësisht se kush do të jetë presidenti i ardhshëm i SHBA-së. Në Konferencën e Sigurisë së Mynihut në shkurt, Rutte tha se liderët e NATO-s duhet të ndalojnë “rënkimin dhe ankimin për Trump dhe të shpenzojnë më shumë për mbrojtjen dhe prodhimin e municioneve, pavarësisht se kush fiton zgjedhjet në SHBA.
Mbështetësi i fortë i Ukrainës
57-vjeçari Mark Rutte, për 14 vite rresht kryeministër i Holandës nga viti 2010 e deri më sot, është një veteran i skenës politike evropiane, por edhe një mbështetës i vendosur i aleancës strategjike BE-SHBA, duke bashkëjetuar në mënyrë harmonike me shumë liderë të vendeve të NATO-s ndër vite, duke përfshirë Obamën, Trumpin dhe Bidenin, në anën tjetër të Atlantikut.
Diçka që u dëshmua në të gjithë periudhën e mëparshme të qëndrimeve publike, por edhe të proceseve të vështira dhe intensive të prapaskenës, ku vendet e fuqishme të Aleancës, me SHBA-në në radhë të parë dhe Francën, Gjermaninë dhe Britaninë në vijim, e kishin mbështetur herët kandidaturën e tij. Megjithatë, duke shkaktuar reagimin e disa europianolindorëve, të cilët do të preferonin që dikush i tyre të zgjidhej si pasardhës i Stoltenberg për shkak të luftës së vazhdueshme në Ukrainë dhe kërcënimit më të përgjithshëm rus, të cilin ata e konsiderojnë qartësisht se i prek më drejtpërdrejt se aleatët e të tjerëve.
Megjithatë, gjatë rrugës, edhe ata dhanë pëlqimin e tyre, pasi Rutte e bëri të qartë se lufta kundër agresionit rus do të mbetej në qendër të strategjisë së NATO-s, duke përsëritur diçka që në të kaluarën, që nga ora e parë e pushtimit rus të Ukrainës, e kishte argumentuar me pasion, se mposhtja e Moskës në fushën e betejës është jetike për të garantuar sigurinë e vendeve të BE-së dhe paqen në Evropë.
Ndërsa më vonë ai u shfaq si një mbështetës i vendosur i mbështetjes ushtarake të BE-së për Ukrainën: “NATO duhet të jetë e fortë për t’i bërë ballë Rusisë dhe liderët e BE-së nuk duhet ta trajtojnë Moskën me naivitet. Sepse nuk do të ndalet në Ukrainë nëse nuk i ndalojmë tani. Lufta ka të bëjë me ruajtjen e shtetit ligjor ndërkombëtar”, kishte theksuar ai në Asamblenë e Përgjithshme të OKB-së në shtator 2022, shtatë muaj pas pushtimit rus.
Insajderët thonë se pikëpamja e tij është ndikuar shumë nga tragjedia e rrëzimit të aeroplanit mbi Ukrainë në vitin 2014, për të cilën fajësohet Rusia, me 196 holandezë në mesin e 298 viktimave. Deri atëherë ai ishte i përfshirë kryesisht në politikën e brendshme të Holandës dhe në skenën ndërkombëtare me çështjet e ekonomisë së Eurozonës, gjithmonë mbrojtës i qëndrimeve më të ngurta për çështjet e rregullimit fiskal dhe respektimit të traktateve evropiane. Që atëherë, ai ka përfshirë emigracionin, si dhe çështjet e mbrojtjes dhe sigurisë, ndër prioritetet e tij.
Për më tepër, gjatë kryeministrisë së tij, Holanda rriti shpenzimet e saj për mbrojtjen në më shumë se 2% të PBB-së së saj, bazuar në kërkesat e NATO-s, ndërkohë që i ofroi Kievit avionë luftarakë F-16, artileri, drone dhe municione, ndërsa investoi shumë në zhvillimin e të industrisë holandeze të mbrojtjes, kompanitë e së cilës sot konsiderohen ndër liderët në botë.
Ai gjithashtu udhëhoqi një koalicion ndërkombëtar vitin e kaluar që synonte dërgimin e F-16 në Ukrainë dhe trajnimin e pilotëve ukrainas. Përveç kësaj, në muajt e fundit të kryeministrisë së tij, ai nënshkroi një marrëveshje 10-vjeçare të mbrojtjes me Ukrainën , duke garantuar mbështetjen e Holandës në Kiev. Megjithatë, në marrëveshje me Macron-in në ukrainas dhe gjetkë, pasi ata i përkasin të njëjtës familje politike evropiane, Liberalëve, e cila, megjithatë, u tkurr në zgjedhjet e fundit evropiane.
Prandaj është e kuptueshme, në fund të fundit, që zgjedhja e tij u përshëndet me entuziazëm nga Volodymyr Zelensky. “Unë e di që Mark Rutte është një udhëheqës i fortë që respekton parimet, i cili ka treguar vazhdimisht vendosmëri dhe vizion gjatë viteve të fundit”, tha presidenti ukrainas përmes X, menjëherë pasi Rutte zyrtarizoi pasardhësin e Stoltenberg.
“Është një nder i madh të emërohem në postin e Sekretarit të Përgjithshëm të NATO-s. Aleanca është dhe do të mbetet gur themeli i sigurisë sonë kolektive. Udhëheqja e kësaj organizate është një përgjegjësi që nuk e marr lehtë. Unë u jam mirënjohës të gjithë aleatëve që më besojnë. Mezi pres të marr këtë pozicion me energji të madhe në tetor”, tha Rutte sot.
Ndër prioritetet e tij është menaxhimi i një rikthimi të mundshëm të Trump në Shtëpinë e Bardhë, por edhe i një sulmi të ri të mundshëm dimëror nga forcat ruse në Ukrainë. Gjithashtu nevoja për të bindur aleatët që të rrisin shpenzimet e tyre të mbrojtjes, si dhe të merren me “tifozët e Putinit” evropianë. Pak, por krijojnë një atmosferë.
Rruga e tij politike
Përveçse është pragmatik dhe “përshtatës” në lëvizjet e tij, Rutte ka një qëndrim të vendosur për bindjet e tij mbi ekonominë, perspektivën e Evropës, marrëdhëniet ndërkombëtare dhe të gjitha çështjet e politikës qendrore. Ka parime dhe konstante, prej të cilave është e vështirë të ndahesh.
Konservator nga natyra, ai konsiderohet i urryer ndaj ndryshimit. I lindur në Hagë më 14 shkurt 1967 dhe i paluajtshëm prej saj, më i vogli nga shtatë fëmijët në një familje të klasës së mesme, ai studioi histori në Universitetin Leiden dhe Institutin Ndërkombëtar për Zhvillimin e Menaxhimit. Më pas iu bashkua partisë rinore të VVD-së (Partia për Liri dhe Demokraci). Në periudhën 1993-1997 u bë deputet dhe në vitin 2002 mori postin e Ministërit të Çështjeve Sociale dhe Punës në qeverinë e parë të koalicionit të Jan Peter Balkenende. Ndërsa në periudhën 2004-2006 (në koalicionin e dytë të qeverisë Balkenende) ka shërbyer si Ministër i Arsimit dhe Kulturës. Më 29 qershor 2006 ai u emërua udhëheqës i VVD-së dhe mbajti udhëheqjen e grupit parlamentar të partisë për katër vitet e ardhshme.
Në zgjedhjet parlamentare të 9 qershorit 2010, partia e tij doli e para me 31 mandate. Më 7 tetor, ai formoi një koalicion qeveritar të pakicës me socialdemokratët e Job Cohen, me mbështetjen paralele të Geert Wilders të së djathtës ekstreme. Ai është kryeministri i parë i propozuar nga VVD. Me Wilders, ai erdhi më vonë në një përçarje të rëndë për emigracionin, por edhe për qëndrimin e qeverisë holandeze ndaj Greqisë. Ata kaluan nga aleatë në rivalë vdekjeprurës. Madje, Rutte deklaroi publikisht se “Betohem që nuk do të punoj më me të”.
E mbajti premtimin. Por edhe e mposhti duke e pasur kundërshtarin kryesor në zgjedhjet e 15 marsit 2017. Më 15 janar 2021 shpalli dorëheqjen e qeverisë së tij katërpartiake, duke marrë përgjegjësinë për keqmenaxhimin e përfitimeve familjare. Sipas një hetimi, rreth 10,000 familje në Holandë u detyruan të paguanin mijëra euro si përfitime të padrejta, të cilat në disa raste çuan në papunësi dhe falimentime. Vendi shkoi në zgjedhje në mars 2021.
Ai qëndroi kryeministër deri në fillim të korrikut të vitit të kaluar, kur qeveria e tij u rrëzua për shkak të mosmarrëveshjeve të imigracionit. Ai tha se nuk do të kërkonte një mandat të pestë dhe do të largohej nga politika pas zgjedhjeve të nëntorit, por qëndroi më pas si zyrtar. Ai dorëzon postin e kryeministrit të martën e ardhshme. Dhe vendi i tij, si një fuqi kryesore ekonomike në Eurozonë, me GDP-në e tij që u rrit gjatë ditëve të tij, mbi 1 trilion. dollarë (1.009 trilion)
Protestant fanatik optimist, njeri i thjeshtë dhe i afrueshëm
Beqar me bindje, me modele politike britanike, Winston Churchill dhe Margaret Thatcher, sjellje të relaksuar dhe të afrueshme, por edhe ndonjëherë jokonvencionale teksa jep mësim histori në shkolla, shoqata dhe institute në kohën e lirë. Edhe si kryeministër, Rutte jep mësim në një Shkollë të Studimeve Biznesore në një lagje të varfër të Hagës, çdo të enjte nga një orë. Ai drejton një makinë të përdorur, përdor një telefon celular të modës së vjetër dhe ende jeton në apartamentin që bleu kur u diplomua nga universiteti në vitin 1992.
I veshur me xhinse, pantallona sportive dhe trajnerë, ai shpesh qarkullon me biçikletë, duke u shfaqur shpesh pasditeve të së premtes në qendra e Hagës, ndonjëherë ai ha edhe drekë në një piceri lokale. Ai është gjithashtu autor i katër librave, me tituj karakteristikë: “Hollanda”, “Singapori”, “Rajonet tona”, “Bota jonë: Lidhja e kulturës sonë të përbashkët”.
Optimist në temperamentin e tij: “Nuk kam talent për pesimizëm dhe rënkim” siç thotë ai, ka fituar miq brenda dhe jashtë politikës. Kur fitoi zgjedhjet e vitit 2018, ai deklaroi se “kjo ishte nata kur Holanda, pas Brexit-it dhe zgjedhjeve në SHBA, i tha ‘stop’ populizmit të cilësisë së dobët”. Dhe menjëherë pas kësaj, të nesërmen, fillimisht shkoi në shkollë për të dhënë mësim, e më pas takoi zyrtarët e partisë së tij dhe drejtuesit e partive të tjera për të formuar qeverinë.
Megjithatë, Rutte ka pranuar se ai ishte thellësisht i prekur nga vdekja e babait të tij si dhe një prej vëllezërve të tij, i cili vdiq nga SIDA në 1989: “Ne kemi qenë gjithmonë një familje liberale dhe shkaku i vdekjes së vëllait tim nuk ishte kurrë tabu.”
