Shkurtimi i afateve për marrjen e informacionit publik, rritja e transparencës së mbajtësve të informacionit dhe mundësia e sanksioneve më të larta për kundërvajtje janë pjesë e kërkesave të gazetarëve që morën pjesë sot në debatin online të organizuar nga Sindikata e Pavarur e Gazetarëve dhe Punëtorëve të Mediave.
Sipas gazetarëve, afati prej 20 ditësh për marrjen e informacionit të parashikuar nga ligji është shumë i gjatë për mediat, veçanërisht në rastet kur një lajm ditor duhet të botohet. Propozimi është që të vendoset një afat i shkallëzuar, dmth që qytetarët të qëndrojnë brenda 20 ditësh, por për mediat që këto afate të shkurtohen.
Vlerësimi i mediave është se institucionet përdorin situatën aktuale me Covid-19, thjesht për të mos siguruar informacionin e kërkuar prej tyre.
- Transparenca, e cila gjithmonë ka qenë në këmbë, tani është vendosur plotësisht ad acta me shpjegimin se njerëzit punojnë nga shtëpia dhe nuk janë në gjendje të paraqesin informacion. Fatkeqësisht, kur jeni në gjendje të kërkoni informacion, rezulton se administrata ekziston për t’ju refuzuar qasjen në informacion. “Njerëzit e ngarkuar me informacionin publik janë një pengesë që ju të mos merrni informacionin,” tha Tamara Chaushidis.
Ajo thotë se të dhënat janë më shumë sesa na duhen, por fakti që Covid është përdorur për të justifikuar jo-transparencën tregon se ekziston një tendencë për të fshehur të dhënat. Chaushidis beson se për momentin, qeveria po bën një hap të madh prapa për sa i përket transparencës.
Drejtori i Agjencisë për Mbrojtjen e të Drejtës për Qasje të Lirë në Informacionin Publik Plamenka Bojceva njoftoi përmirësimin dhe përsosjen e ligjit në periudhën e ardhshme dhe, siç tha ajo, afati i hapit do të merret parasysh.
- Ne do të punojmë për ndryshime në ligj, mundësisht për një sqarim më të hollësishëm të neneve të ligjit, dhe ka vend për reflektim mbi afatet. Transparenca proaktive dhe sanksionet për kundërvajtje në fushën e personave përgjegjës me mbajtës të informacionit janë gjithashtu shumë të rëndësishme, dhe jo vetëm përgjegjësia kundërvajtëse për zyrtarët, tha Bojceva.
Ajo theksoi se mediat kanë në dispozicion kërkesën me gojë për të cilën afati është pesë ditë, por, siç përmendi ajo, është pak e përdorur.
Sipas Teofil Blazevskit, ne duhet të punojmë në rritjen e sanksioneve për kundërvajtje, sepse nëse aplikohet tendenca për të zvogëluar shumën e gjobave në këtë fushë, atëherë ajo do të jetë joproduktive.
Gazetarët gjithashtu vërejnë se nuk ka transparencë as në gjyqësor dhe as në partitë politike, megjithëse këto të fundit janë ligjërisht të detyruara të japin informacion mbi financimin.
- Ne kemi 1257 mbajtës të informacionit, dhe me ndryshimet e fundit erdhën partitë politike që aktualisht janë një zonë gri, veçanërisht për ne gazetarët. Dje u përpoqa të kërkoj një listë të informacionit publik në faqet e tyre të internetit, por informacioni nuk u botua atje, tha Maja Jovanovska.
Situata është e keqe përsa i përket detyrimit të institucioneve shtetërore për të publikuar 21 dokumente me karakter publik. Një studim i BIRN tregon se gjysma e ministrive nuk i kanë lëshuar këto dokumente dhe ka raste kur dokumentet e skanuara publikohen bashkangjitur gabimisht.
Sipas raportit të vitit të kaluar të Agjencisë për Mbrojtjen e të Drejtës për Qasje të Lirë në Informacionin Publik, nga gjithsej 1257 mbajtës të informacionit publik, 1047 paraqitën një raport vjetor dhe 210 institucione nuk e përmbushën këtë detyrim ligjor. Janë paraqitur 755 ankesa, nga të cilat 621 ishin nga persona juridikë dhe 134 nga individë. Shumica e ankesave, pra 411 janë kundër organizatave shëndetësore, 130 kundër institucioneve shtetërore, 97 kundër komunave dhe 43 kundër ndërmarrjeve publike.
