Ndërsa fqinjët e saj po hapin dhe mbyllin me sukses kapitujt e negociatave, Maqedonia e Veriut ka humbur të gjithë vrullin në reformat e nevojshme për anëtarësim, dhe raportet vjetore të progresit tregojnë ngecje në fushat kryesore, shkruan flaka
Franca me mesazh për kryeministrin: Mickoski merr kredi dhe po largohet nga BE-ja!
*Analizë e revistës së specializuar franceze “Le Courrier des Balkans”
Më 22 maj, në Sallën Churchill të Departamentit të Tregtisë dhe Industrisë në Londër, Republika e Maqedonisë së Veriut dhe Mbretëria e Bashkuar nënshkruan një Marrëveshje për Partneritet Strategjik. Marrëveshja parashikon kredi prej 5 miliardë paundësh (rreth 6 miliardë eurosh) për të financuar projekte të mëdha infrastrukturore – marrëveshja më e madhe në historinë e vendit.
Sipas zëvendëskryeministrit dhe ministrit të Transportit, Aleksandar Nikolloski, i cili nënshkroi marrëveshjen, fondet do të përdoren për projekte në transport, arsim, mjedis dhe teknologji informacioni. Një pjesë e fondeve do të ndahet edhe për zhvillimin e kujdesit shëndetësor. Fillimisht, do të lançohen tre projekte pilot: një hekurudhë me shpejtësi të lartë përgjatë Korridorit 10, rinovimi dhe ndërtimi i spitaleve, si dhe një fakultet i ri mjekësor dhe një konvikt studentor në Shtip. Qeveria e RMV shpreson që kjo marrëveshje do të sjellë një bum ekonomik, me fonde të mëdha që do të investohen në ekonomi.
Megjithatë, ende mungojnë detajet e marrëveshjes që do të jepnin një pamje të qartë të kushteve në të cilat do të përdoren fondet dhe nivelit të borxhit. Ministrja e Financave Gordana Dimitrieska-Koçoska theksoi se bëhet fjalë për financimin e projekteve, që do të thotë se fondet do të shpërndahen në bazë të projekteve specifike.
“Normat e interesit do të varen nga kohëzgjatja e secilit projekt. Nuk është shkruar askund se do t’i përdorim të gjitha pesë miliardë paundët.”
Qeveria pretendon se borxhi nuk do të kalojë pragun kritik prej 60% të PBB-së. Megjithatë, opozita kritikon mungesën e transparencës.
“As ne dhe as publiku nuk dimë asgjë për këtë marrëveshje, cili është afati, cilat do të jenë normat e interesit, etj. Ministrja e Financave nuk ka përgjigje për këto pyetje. Kjo është e padenjë për një person që supozohet të mbrojë financat publike. Në praktikë, kjo qeveri po fut një taksë mbi të ardhmen, duke i futur brezat e ardhshëm në borxhe”, tha Venko Filipçe, udhëheqës i Lidhjes Socialdemokrate të Maqedonisë (LSDM) në opozitë.
Branimir Jovanoviq nga Qendra e Vjenës për Studime Ndërkombëtare beson se borxhi publik do të rritet dhe se ritmi i tij do të varet nga parametra ende të panjohur. Me dy projektet e para të përmendura me vlerë dy miliardë euro, borxhi do të rritet nga dhjetë në dymbëdhjetë miliardë euro, ose nga 62% në 75% të PBB-së. Branimir Jovanoviq pranon se projektet mund të jenë fitimprurëse në planin afatgjatë, “por qeveria duhet të jetë transparente në lidhje me këtë marrëveshje”.
Oda Ekonomike e mbështeti marrëveshjen, duke argumentuar se ajo do të nxiste ekonominë e vendit dhe do të përfitonte bizneset lokale. Kryetari i Odës, Branko Azeski, u bëri thirrje kompanive vendore të marrin pjesë në deri në 70% të projekteve.
“Përfitimet e këtij partneriteti strategjik për Maqedoninë e Veriut janë të qarta. Përtej aspekteve financiare dhe ekonomike, vendi është i kënaqur që forcon partneritetin e tij me një nga fuqitë më të mëdha në botë. Mbretëria e Bashkuar po ofron ekspertët e saj më të mirë për të ndihmuar Maqedoninë të zhvillojë dhe të përmirësojë standardin e saj të jetesës. Nuk mendoj se Maqedonia mund të gjejë një partner më të mirë”, tha Aleksandar Nikolloski, zv.kryeministër dhe ministër i Transportit dhe Lidhjeve.
Nga ana e tij, Ministri Britanik i Eksporteve, Gareth Thomas, deklaroi se ky partneritet hap një kapitull të ri në marrëdhëniet dypalëshe me Maqedoninë e Veriut.
“Mbretëria e Bashkuar ka një përvojë të pasur në ndërtimin e infrastrukturës me cilësi të lartë në të gjithë botën dhe është e kënaqur që po lançon këtë partneritet të ri, i cili do të ndihmojë më shumë biznese britanike të eksportojnë në Maqedoninë e Veriut.”
Mbretëria e Bashkuar është partneri i dytë më i madh tregtar i Maqedonisë së Veriut, me vlerën totale të mallrave dhe shërbimeve të tregtuara midis dy vendeve që arrin në pothuajse 2.5 miliardë paund.
Megjithatë, opozita po kërkon transparencë më të madhe në marrëveshje dhe i ka kërkuar qeverisë nëse ajo përfshin ndërtimin e kampeve të refugjatëve për migrantët e kthyer nga Mbretëria e Bashkuar. Këto shqetësime bazohen në raportimet në median britanike se Shqipëria ka refuzuar një kërkesë nga Mbretëria e Bashkuar për të pranuar emigrantë të cilëve nuk u është dhënë azil.
Kryeministri Hristijan Mickoski i hodhi poshtë këto akuza, duke deklaruar se bëhet fjalë vetëm për bashkëpunim policor midis dy vendeve në luftën kundër grupeve kriminale. Ambasadori britanik në Maqedoninë e Veriut, Matthew Lawson, gjithashtu i hodhi poshtë akuzat. Maqedonia e Veriut, kandidate për anëtarësim në BE që nga viti 2005, ka pritur 20 vjet për t’u bashkuar me familjen evropiane.
Ndërsa fqinjët e saj po hapin dhe mbyllin me sukses kapitujt e negociatave, Maqedonia e Veriut ka humbur të gjithë vrullin në reformat e nevojshme për anëtarësim, dhe raportet vjetore të progresit tregojnë ngecje në fushat kryesore. Megjithatë, shefja e diplomacisë evropiane, Kaja Kallas, u përpoq të qetësonte autoritetet në RMVgjatë vizitës së saj në Shkup javën e kaluar, duke deklaruar se BE-ja do të gjente një “mekanizëm për të zhbllokuar procesin e integrimit evropian”. Marrja e fondeve “alternative”, përveç 750 milionë eurove të premtuara nga BE si pjesë e Planit të Rritjes së Ballkanit Perëndimor, duket të jetë një strategji prioritare për qeverinë. Në vitin 2024, Republika e Maqedonisë së Veriut mori një kredi nga Hungaria në shumën prej 1 miliard euro për të forcuar ekonominë e saj.
Një pjesë e këtyre fondeve u përdorën për të shlyer borxhet, ndërsa një pjesë tjetër iu nda komunave për projekte infrastrukturore. Opozita pretendon se kjo kredi hungareze në fakt përmban fonde kineze. A do t’i qëndrojë Republika e Maqedonisë së Veriut besnike ëndrrës së saj evropiane, apo është koha të kërkohen alternativa? Partneriteti strategjik me një vend që u largua nga Unioni vetëm pak vite më parë ngre dyshime për një ndryshim të mundshëm në drejtimin e politikës së jashtme, por presidentja Gordana Siljanovska-Davkova e mohoi një skenar të tillë në një intervistë me Radion Evropa e Lirë. “Kjo marrëveshje nuk është një alternativë ndaj status quo-së me BE-në. Unë argumentoj se ne jemi pjesë e Evropës jo vetëm gjeografikisht, kulturorisht dhe historikisht, por edhe politikisht. Dua të theksoj se edhe përfaqësuesit britanikë, kur vijnë këtu, zhvillojnë një dialog brenda kornizës së procesit tonë të vazhdueshëm, por të papërfunduar, të integrimit evropian. Ne nuk kemi alternativë.”
Nënshkrimi i marrëveshjes u shoqërua me shumë publicitet dhe pompozitet. Kryeministri Mickoski njoftoi se kjo marrëveshje me Mbretërinë e Bashkuar do të “sjellë një revolucion investimesh në vend”. Megjithatë, në fund të fundit, ky është vetëm një kuadër financiar për një kredi të mundshme deri në 5 miliardë paund gjatë dhjetë viteve të ardhshme. Ky nuk është as investim i drejtpërdrejtë dhe as grant. Që nga shpallja e pavarësisë, secila qeveri e Republikës së Maqedonisë së Veriut ka premtuar miliona në investime. Megjithatë, Maqedonia e Veriut vazhdon të jetë një nga vendet më të varfra në Evropë, me një rritje prej vetëm 2.6% dhe një pagë mesatare prej rreth 730 eurosh.
A do ta përmirësojë ky partneritet ekonominë RMV-në apo vetëm do ta thellojë borxhin e vendit? A do të shohin vërtet dritën e diellit projektet e infrastrukturës apo do të mbeten një “histori e pafundme”, si autostrada Kërçovë-Ohër, e cila ka është në ndërtim e sipër për më shumë se dhjetë vjet? A është ky partneritet strategjik një hap drejt një alternative të re diplomatike apo thjesht një mjet për të tërhequr vëmendjen e Bashkimit Evropian? Velloja e sekretit që rrethon marrëveshjen, e cila ka trazuar opinionin publik në Maqedoni, mund të hiqet kur të fillojë procesi i ratifikimit në parlamentin nacionale.
