Forcimi i dollarit është rezultat i rritjes së normave të interesit të Rezervës Federale. Kjo është e mirë për turistët që shkojnë në Evropë, por e keqe për kompanitë e orientuara nga eksporti.
UASHINGTON – Dollari amerikan po rritet aq shumë sa është pothuajse i barabartë në vlerë me euron për herë të parë në 20 vjet. Megjithatë, ky trend kërcënon të dëmtojë kompanitë amerikane pasi produktet e tyre bëhen më të shtrenjta për blerësit e huaj. Nëse eksportet e SHBA dobësohen si rezultat, po kështu do të dobësohet edhe ekonomia tashmë e plogësht e SHBA.
Prapëseprapë, ka një vijë pozitive për amerikanët: paratë më të forta ofrojnë lehtësim modest nga inflacioni i shfrenuar pasi një gamë e gjerë mallrash të importuara në SHBA – nga makinat dhe kompjuterët te lodrat dhe pajisjet mjekësore – bëhen më të lira. Një dollar më i fortë sjell gjithashtu çmime të volitshme për turistët amerikanë që vizitojnë bukuritë në Evropë, nga Amsterdami në Athinë.
Indeksi i dollarit amerikan, i cili mat vlerën e parave amerikane kundrejt gjashtë monedhave kryesore të huaja, është rritur me gati 12% këtë vit në nivelin më të lartë në dy dekada. Euro tani vlen pak më pak se 1.02 dollarë.
Dollari po rritet kryesisht për shkak se Rezerva Federale po rrit normat e interesit në mënyrë më agresive se sa bankat qendrore të vendeve të tjera po përpiqen të ftohin inflacionin më të nxehtë amerikan në katër dekada. Rritjet e normës së Fed-it bëjnë që yield-et e thesarit të SHBA-së të rriten, duke tërhequr investitorët që kërkojnë të ardhura më të pasura sesa mund të marrin kudo tjetër në botë. Kjo kërkesë e shtuar për letra me vlerë në dollarë, nga ana tjetër, rrit vlerën e dollarit.
Gjithashtu duke shtuar tërheqjen e monedhës, vëren Rubella Faruqi nga Ekonomia me Frekuencë të Lartë, se pavarësisht shqetësimeve për një recesion të mundshëm në Shtetet e Bashkuara, “ekonomia e SHBA është në një bazë më të fortë në krahasim me Evropën”.
Që nga 15 korriku 2002, euro nuk vlerësohet më pak se një dollar. Në atë ditë, euro e kaloi barazinë me dollarin, pasi deficiti i madh tregtar i SHBA dhe skandalet e kontabilitetit të Wall Street ulën monedhën amerikane.
Euro ka rënë këtë vit kryesisht për shkak të frikës në rritje se 19 vendet që përdorin monedhën do të zhyten në recesion. Lufta në Ukrainë ka rritur çmimet e naftës dhe gazit dhe ka ndëshkuar konsumatorët dhe bizneset evropiane.
Në veçanti, shkurtimet e fundit në furnizimet me gaz natyror nga Rusia kanë rritur çmimet dhe kanë ngritur frikën për një mbyllje totale që mund t’i detyrojë qeveritë të racionojnë energjinë për industrinë për të kursyer shtëpitë, shkollat dhe spitalet. (Udhëheqësit evropianë denoncuan lëvizjen e Moskës si një përpjekje për të shantazhuar Evropën për të mbështetur Ukrainën dhe për të pranuar sanksionet perëndimore pas pushtimit rus.)
Ekonomistët në Berenberg Bank kanë llogaritur se me normat aktuale të konsumit, fatura e shtuar e gazit do të arrijë në 220 miliardë euro në 12 muaj, ose 1.5% e prodhimit vjetor ekonomik.
“Kjo luftë është një ‘goditje trupore’ për Evropën,” shkroi në Twitter këtë javë Robin Brooks, kryeekonomist në grupin tregtar bankar Instituti për Financat Ndërkombëtare. “Mënon modelin gjerman të rritjes, i cili bazohet në energjinë e lirë ruse. Evropa po përballet me një ndryshim sizmik dhe euro duhet të bjerë për ta reflektuar këtë.”
Ngadalësimi evropian përfundimisht mund t’i japë Bankës Qendrore Evropiane më pak liri veprimi për të rritur normat dhe për të moderuar rritjen ekonomike për të trajtuar problemin e saj të inflacionit. BQE ka njoftuar se do të rrisë normën bazë të interesit me një çerek pikë kur të mblidhet në fund të këtij muaji, dhe ndoshta me gjysmë pikë në shtator. Një euro më e dobët ushqen presionet inflacioniste duke i bërë importet në Evropë më të shtrenjta.
Analistët në UniCredit thanë se frika e një recesioni global ishte shtytësi kryesor i tregjeve të monedhës “mes një këndvështrimi të përgjithshëm se Fed në fund mund të ketë më shumë hapësirë se shumë banka të tjera qendrore” për të rritur normat.
Ndërkohë, rritja e dollarit ndërlikon një perspektivë tashmë të pasigurt për Shtetet e Bashkuara, ekonominë më të madhe në botë. Nga njëra anë, një monedhë e gjelbër më e fortë i bën mallrat e huaja më të lira për amerikanët dhe redukton presionet inflacioniste. Por jo shumë.
Një monedhë më e fortë dëmton kompanitë amerikane që operojnë jashtë vendit. Për një gjë, ajo gërryen fitimet e kompanive shumëkombëshe që mbështeten në shitjet jashtë shtetit. Një dollar më i fortë i bën të ardhurat e tyre të huaja të vlejnë më pak kur i konvertojnë në dollarë dhe i sjellin në shtëpi në SHBA. Microsoft, për shembull, muajin e kaluar uli perspektivën e fitimeve të tij në prill-qershor “për shkak të lëvizjeve të pafavorshme të monedhës”.
Më keq, një dollar më i fortë i bën produktet e prodhuara në SHBA më të shtrenjta në tregjet jashtë shtetit, ndërkohë që u jep produkteve të huaja një avantazh çmimi në SHBA.
Një dollar më i fortë rezulton në eksporte më të ulëta, importe më të larta dhe si rrjedhim një deficit tregtar më i gjerë.
Në të vërtetë, zgjerimi i hendekut tregtar hoqi 3.2 pikë përqindjeje nga rritja ekonomike e SHBA-së në periudhën janar-mars. Kjo ishte arsyeja kryesore pse produkti i brendshëm bruto i vendit – masa më e gjerë e prodhimit ekonomik – u tkurr me një normë vjetore prej 1.6% në tremujorin e parë.
Ekonomistët thonë se rreziku i një recesioni tashmë po rritet në Shtetet e Bashkuara pasi Fed rrit kostot e huamarrjes.burimi
