Aleatët e Donald Trump-it thanë se ai do ta fillojë mandatin e tij të dytë si president me një sërë urdhrash ekzekutivë të dizajnuar për të “tronditur dhe mahnitur” Amerikën.
Shtrëngimi i imigracionit, ndryshimi i politikave të kufirit të Presidentit Biden dhe zbatimi i tarifave të gjera janë ndër prioritetet e hershme të presidentit të ri, i cili pritet të nënshkruajë deri në 200 urdhra ekzekutivë në ditën e tij të parë në detyrë.
Megjithëse një mjet i fuqishëm, këto urdhra mund të sfidohen në gjykatë – duke ngritur mundësinë që ambiciet dhe planet e Trump-it të mos realizohen plotësisht.
Çfarë është një urdhër ekzekutiv?
Urdhrat ekzekutivë janë udhëzime të lëshuara nga presidenti që kanë fuqinë dhe efektin e një ligji. Baza ligjore e tyre buron nga disa burime, duke përfshirë nenin e dytë të Kushtetutës së SHBA-së dhe disa akte të Kongresit që i japin presidentit fuqi diskrecionale.
Presidenti mund të kërkojë nga një agjenci federale të hartojë një urdhër, ose agjencia mund të propozojë një urdhër vetë. Pasi të lëshohen, ato mbeten në fuqi derisa të anulohen, revokohen (zakonisht nga presidentët pasues) ose të skadojnë.
Fusha e veprimit të urdhrave ekzekutivë është mjaft e gjerë: ato mund të përdoren për të reaguar ndaj një katastrofe natyrore, për të liruar fonde për konflikte, për të përmirësuar burokracinë qeveritare, për të përcaktuar marrëdhëniet e Amerikës me kombet e tjera, për të dobësuar ose forcuar politikat e kujdesit shëndetësor, dhe më shumë.
Shumë urdhra zakonisht hyjnë në fuqi menjëherë, por disa të tjerë mund të kërkojnë muaj që një agjenci t’i zbatojë.
Kufizimet e një urdhri ekzekutiv:
Urdhrat ekzekutivë nuk mund të përdoren për të shkelur ligjet ekzistuese ose Kushtetutën. Ata mund të rishikojnë ose ndryshojnë vetëm zbatimin e legjislacionit ekzistues të Kongresit dhe shteteve.
Gjithashtu, këto urdhra ndalohen të prezantojnë rregulla ose veprime që konsiderohen “arbitrare dhe të çastit” sipas Aktit të Procedurës Administrative Federale.
Dhe urdhrat ekzekutivë mund të mos jenë aq të njëanshëm sa duken. Presidentët priten të negociojnë përmbajtjen e një urdhri me agjencitë federale ose politikanë të tjerë për të shmangur ndërlikimet ligjore.
A mund të kontestohen urdhrat ekzekutivë?
Po — urdhrat ekzekutivë mund të sfidohen ose të anullohen në gjykata nëse presidenti nuk ka pasur autoritet për t’i lëshuar ata, ose nëse urdhri konsiderohet antikushtetues.
Në vitin 2017, një gjykatës bllokoi një përpjekje të Trump-it për të ndaluar financimin qeveritar për qytetet e quajtura “sanctuary”, komunitete që kufizojnë bashkëpunimin e tyre me autoritetet federale për të mbrojtur imigrantët pa dokumente. U vendos se presidenti nuk mund të vendosë kushte të reja për shpenzimet federale që ishin miratuar nga Kongresi.
Një urdhër ekzekutiv i nënshkruar nga Biden në vitin 2023, i cili kërkonte që punonjësit federalë të vaksinoheshin kundër Covid-19, gjithashtu u bllokua nga një gjykatë federale e apelit, e cila gjeti se ai kishte shkelur autoritetin e tij duke ndërhyrë në vendimet personale mjekësore.
Gjykatat mund të përdoren gjithashtu për të konfirmuar një urdhër ekzekutiv. Urdhri i Trump-it për ndalimin e udhëtimeve nga disa vende me shumicë myslimane në vitin 2017 u sfidua në sistemin gjyqësor, por përfundimisht u shpall i ligjshëm nga Gjykata e Lartë pas disa ndryshimeve.
Për çfarë do të përdorë Trump urdhrat ekzekutivë?
Imigracioni ishte një pjesë thelbësore e fushatës së Trump-it dhe pritet që presidenti të nxjerrë disa urdhra ekzekutivë të orientuar drejt forcimit të sigurisë në kufij.
Ri-ndryshimi i atij që quhet “ndalimi i myslimanëve” mendohet të jetë një objektiv kryesor, ashtu si dhe rinisja e punës për ndërtimin e murit të kufirit, nisja e një programi masiv deportimi me ndihmën e ushtrisë, dhe përfundimi i shtetësisë përmes lindjes.
Më gjerësisht, gjithashtu kuptohet se Trump do të falë pjesëmarrësit në trazirat e 6 janarit, do të përmbysë politikat e gjelbra të Biden-it, do të angazhohet për një rritje të shpimit të naftës, do të ndalojë gratë transgjinore të konkurrojnë në sportet e grave dhe do të ndalojë praktikat e kujdesit të njohjes së gjinisë.
Duke shpallur një gjendje emergjente, Trump urdhëroi Pentagoni-n që të dërgojë trupa amerikane në kufirin jugor të Amerikës.
Trump urdhëroi që puna të riniste për ndërtimin e murit të kufirit.
Ai gjithashtu po shqyrton një urdhër ekzekutiv që do të pezullonte zbatimin e ligjit për ndalimin ose shitjen e TikTok për deri në 90 ditë.
Jo të gjitha propozimet e tij do të kërkojnë një urdhër ekzekutiv, dhe ato që do të kërkojnë mund të kenë çështje ligjore. Çfarëdo që të ndodhë, zyrtarët në Washington po përgatiten për një rishikim të rëndësishëm të politikave në ditët dhe muajt në vijim.
Një histori e urdhrave ekzekutivë
Çdo president që nga George Washington ka përdorur fuqinë e urdhrit ekzekutiv në mënyra të ndryshme. Një nga urdhrat e parë të presidentëve ishte një proklamatë publike në tetor të vitit 1789 për ta shpallur Diten e Falënderimeve një festë kombëtare.
Në vitin 1863, Abraham Lincoln nënshkroi një urdhër ekzekutiv, të njohur si Proklamata e Lirimit, që çliroi të gjithë skllevërit që jetonin në shtetet që nuk ishin nën kontrollin e Bashkimit gjatë Luftës Civile.
Franklin Roosevelt nënshkroi 3,728 urdhra midis 1933 dhe 1945, më shumë se çdo president tjetër. Ndër më të kontestueshmit ishte një urdhër që hapi rrugën për internimin e japonezo-amerikanëve në kampet gjatë Luftës së Dytë Botërore.
Biden ka nënshkruar më shumë se 150 urdhra, ndërsa Trump nënshkroi më shumë se 220 gjatë mandatit të tij të parë. Megjithatë, në ditën e tij të parë në pushtet në vitin 2017, ai lëshoi vetëm një urdhër, i cili kishte për qëllim dobësimin e Ligjit për Kujdesin e Përballueshëm të Barack Obama.
Top Channel
