Marrëdhëniet maqedono-bullgare ndiqen nga gjermanët dhe mediat gjermane, të cilat përgjithësisht janë kritike ndaj ultimatumit bullgar që ndërhyn në interesat kombëtare maqedonase dhe refuzimit bullgar për të zbatuar vendimet e Gjykatës Evropiane për të Drejtat e Njeriut, e cila kërkon njohjen e pakica maqedonase në Bullgari.e drejta për organizimin e tyre etnik.
“Kryeministri bullgar Kiril Petkov sot është në vizitën e tij të parë zyrtare në Maqedoni dhe para vizitës paralajmëroi një qasje të re në bisedimet për zgjidhjen e kontestit mes Shkupit dhe Sofjes. Gazeta Frankfurter Allgemeine Zeitung (FAC) sot ka publikuar një analizë pikërisht për këtë temë, me titullin “Provë për përmirësimin e marrëdhënieve në Shkup”.
FAC shkruan se Kroacia është vendi i fundit që u bashkua me Bashkimin Evropian në verën e vitit 2013 dhe që atëherë Zgjerimi Evropian është pezulluar. Ka disa argumente se pse kjo është e vërtetë. Kryeministri francez Emmanuel Macron shpesh tregon për një pauzë në zgjerimin e BE-së. Për vite, thekson ai, BE-ja mezi ka mbijetuar me shtetet anëtare ekzistuese kur bëhet fjalë për marrjen e vendimeve të rëndësishme që duhet të merren unanimisht.
Macron dëshiron që BE së pari të reformojë procedurat e votimit, të paktën për vendime të rëndësishme. Në Ballkan ka vende që ende duan dhe bëjnë gjithçka për t’u anëtarësuar në BE. Pranimi i këtyre vendeve në BE është politika e jashtme kryesore. Ato janë: Shqipëria, Bosnja dhe Hercegovina, Kosova, Mali i Zi, Maqedonia dhe Serbia. Megjithatë, asnjë vend nuk ka bërë lëshime dhe ka paguar më shumë se Maqedonia.
Ish-kryeministri maqedonas Zoran Zaev, së bashku me ish-kryeministrin grek Alexis Tsipras, madje arritën që në vitin 2018 të ndryshojnë emrin e vendit, i cili më parë quhej vetëm Maqedoni, duke tejkaluar kështu mosmarrëveshjen e kahershme të emrit që Maqedonia kishte me Greqinë.
Megjithatë, sapo u ul vetoja greke, vendi u bllokua përsëri: Tani Bullgaria po e pengon Maqedoninë të fillojë negociatat e anëtarësimit me BE-në me një sërë kërkesash të ashtuquajtura historike. Për shembull, Maqedonia nuk mund ta quajë më pushtimin bullgar nga Lufta e Dytë Botërore, ajo duhet të pranojë se rrënjët e gjuhës maqedonase janë bullgare dhe të njohë ekzistencën e një pakice bullgare në preambulën e kushtetutës së saj – shkruan FAC.
Edhe pse kërkesa të tilla nga Sofja nuk janë asgjë e re, ato nuk janë vënë re në Evropë në të kaluarën për shkak të kërkesave më absurde të Greqisë, shkruan gazeta. Dhjetë vjet më parë, ish-kryeministri bullgar Rosen Plevneliev tha se nëse Maqedonia dëshiron të nisë ndonjë negociatë me BE-në, vendi duhet të ndalojë politikën e saj antibullgare.
Mirëpo, në atë kohë në Shkup kishte një politikë të dyshimtë historike. Megjithatë, lidershipi aktual në vend në asnjë mënyrë nuk duhet të fajësohet për diçka të tillë. Si pasojë e vetos bullgare, nga e cila vuan si dëm kolateral edhe Shqipëria, kujtimet e fundit të politikës evropiane të zgjerimit në Ballkan duket se po fundosen. Ndër të tjera, kjo do të thotë se ndikimi që ka BE-ja në Ballkan po bëhet më i vogël – shkruan FAC.
Tani, kryeministri i ri bullgar Kiril Petkov, i cili është kryeministër që nga dhjetori i vitit 2021, ka filluar të mendojë për ndryshime. Kryeministri i ri maqedonas Dimitar Kovaçevski, i cili ka rreth 72 orë kryeministër, e pret atë për bisedime në Shkup. Kovaçevski u bë kryeministër pas Zaevit, i cili u dobësua politikisht nga premtimet e dështuara evropiane dhe vendosi të heqë dorë nga vendi i tij në ballë të politikës së vendit.
Petkov dhe Kovaçevski duan të gjejnë zgjidhje për rifillimin e negociatave. Nëse ato ia dalin, zgjerimi i BE-së së paku mund të rifillojë zyrtarisht. Petkov, i cili u diplomua në Harvard dhe hyri në politikën e sektorit të biznesit, dëshiron ta prezantojë vendin e tij në eurozonë, nuk konsiderohet nacionalist bullgar – shkruan FAC.
Në një intervistë për agjencinë MIA, të cilën e ka dhënë para udhëtimit të planifikuar për në Shkup, mediat theksojnë se ai paraqitet si njeri pragmatik.
Nuk ka nevojë për deklarata të reja, por duhet të zgjidhen problemet që janë të rëndësishme për njerëzit në të dyja vendet – tha Petkov.
Fokusi kryesor duhet të jetë në infrastrukturë. Deri më sot, Shkupi dhe Sofja nuk janë të lidhura drejtpërdrejt as me autostradë, as me hekurudhë. Nuk ka asnjë linjë ajrore direkte midis dy qyteteve. Kjo duhet të ndryshojë.
Qeveria bullgare kërkon të forcojë besimin, i cili është shkatërruar, me projekte serioze. “Pesë grupe pune (për biznesin, kulturën, infrastrukturën, integrimin evropian dhe historinë), të cilat duhet të takohen një herë në javë, duhet të përshpejtojnë përmirësimin e marrëdhënieve”, thuhet në tekst.
Petkov citohet të ketë thënë se ka pasur një bisedë konstruktive telefonike me Kovaçevskin. Dy kryeministrat ranë dakord për të sjellë sa më shumë kompani nga të dy vendet për të rritur marrëdhëniet ekonomike. Megjithatë, thonë mediat, edhe pse Petkov është pragmatist, nuk është e qartë se mund të ndryshohet diçka në negociatat mes dy vendeve.
Kryeministri bullgar do të duhet të heqë dorë nga shumë gjëra, sepse Partia Socialiste, e cila tradicionalisht është nacionaliste ndaj Maqedonisë, është pjesë e qeverisë bullgare. Presidenti bullgar Rumen Radev, një ish-pilot luftarak që është trajnuar në vendet e Traktatit të Varshavës, është një njeri që ka sfiduar plotësisht tërë historiografinë socialiste. Deklaratat e tij nacionaliste për Maqedoninë shpesh tregojnë se ai kurrë nuk do të mund të shkëputet nga ajo politikë e dikurshme socialiste. “Ai po flet për çështje nacionaliste, të cilat ndodhin në shekullin e 19-të”, thuhet në analizë.
Në intervistë, Petkov ka theksuar se në të dyja vendet ka forca destruktive që punojnë kundër marrëdhënieve të mira fqinjësore.
Megjithatë, disa ekspertë janë ende të pasigurt se deri ku Petkov do të jetë në gjendje të distancohet nga ato forca shkatërruese. Historiani bullgar Rosen Milev, i cili shpesh kritikon politikën nacionaliste bullgare ndaj Maqedonisë, vë në dukje një kontradiktë. Edhe pse Petkov, në përputhje me elementët nacionalistë në Bullgari, kërkon që minoriteti bullgar në Maqedoni të pranohet dhe të përfshihet në kushtetutën e vendit, ai nuk pranon as të diskutojë për ekzistencën e një pakice maqedonase në Bullgari.
Kjo është skandaloze. Si mund të thotë një kryeministër në Evropë që një vend duhet të njohë një minoritet në një vend fqinj, por të refuzojë të flasë për të kundërtën? Ajo shkon kundër gjithçkaje në Evropë, shpjegon Milev – përfundon FAC.
