Situata e korrupsionit po përkeqësohet, tregojnë rezultatet e një ankete nga Qendra Maqedonase për Bashkëpunim Ndërkombëtar (QMBN) për vitin 2025. Sipas Raportit të Vlerësimit të Korrupsionit në Maqedoninë e Veriut 2025, në vitin 2025, 36.7% e qytetarëve ishin të ekspozuar ndaj presionit korruptiv dhe 30.6% ishin të përfshirë në korrupsion, që është një rritje prej mbi pesë pikësh përqindjeje krahasuar me vitin 2023, transmeton Portalb.mk.
Parashikimet tregojnë se pothuajse 536 mijë qytetarë të rritur janë përballur me kërkesë për ryshfet të paktën një herë dhe më shumë se 448 mijë qytetarë kanë paguar ryshfet të paktën një herë gjatë vitit të kaluar, duke treguar përhapjen e gjerë të korrupsionit administrativ.
“Presioni ndaj korrupsionit po rritet dhe rezistenca publike po dobësohet. Korrupsioni vazhdon të jetë një nga sfidat më serioze sociale për qytetarët”, thuhet në anketën e fundit të QMBN-së mbi vlerësimin e korrupsionit.
Të dhënat e reja tregojnë një përkeqësim të situatës. Dëshira për pasurim të shpejtë personal të atyre që janë në pushtet, një gjyqësor joefikas, mbikëqyrja e dobët administrative, mosrespektimi i ligjit dhe mbrojtja e pamjaftueshme e sinjalizuesve janë arsyet më të zakonshme të përmendura nga qytetarët për përhapjen e korrupsionit.
“Këto qëndrime konfirmojnë se korrupsioni perceptohet si një problem sistemik, jo individual”, thonë vlerësimet e organizatës joqeveritare QMBN, të marra nga anketa.
Nga ana tjetër, korrupsioni vazhdon të mbetet i pandëshkuar.
“Në vitin 2024, vetëm 73 persona u dënuan për keqpërdorim me pozicionin zyrtar ose ryshfet, që përfaqëson një shkallë efikasiteti të institucioneve prej 0.016% në lidhje me rastet e supozuara të korrupsionit”, llogariti QMBN.
Është shqetësuese që pranueshmëria e korrupsionit po rritet. Ai po bëhet i zakonshëm në Maqedoni për deri në 677,763 qytetarë, ose 46.3 përqind e të anketuarve.
“Edhe pse shumica e të anketuarve (53.7%) nuk pranojnë asnjë formë sjelljeje korruptive, për 46.3% ajo është e pranueshme. Ky është një rënie e ndjeshme krahasuar me vitin 2023, kur dy të tretat e popullsisë deklaruan se korrupsioni është i papranueshëm. Parashikimet tregojnë se për 677,763 qytetarë të rritur korrupsioni është një mënyrë e pranueshme sjelljeje. Ky numër është rritur ndjeshëm, gjë që përbën një problem serioz për zhvillimin e politikave kundër korrupsionit, pasi sjellja korruptive mund të abuzohet lehtësisht nga faktorë politikë ose biznesorë”, paralajmërojnë studiuesit e kësaj organizate joqeveritare.
Ndjeshmëria ndaj korrupsionit është gjithashtu në nivelin e saj më të lartë në dekadën e fundit. Në vitin 2025, 45% e qytetarëve janë të ndjeshëm ndaj korrupsionit, gjegjësisht, ata janë të gatshëm të pranojnë ose të japin ryshfet në rrethana të caktuara. Parashikimi për popullsinë e rritur tregon se 660,180 qytetarë do të paguanin nëse nuk do të kishte një mënyrë tjetër për të zgjidhur problemin.
Pesimizmi në mesin e publikut është i lartë.
“Në vitin 2025, 78.9% e qytetarëve presin që presioni i korrupsionit të vazhdojë në të ardhmen, gjë që tregon se qytetarët nuk shohin hapësirë të konsiderueshme për përmirësim në të ardhmen e afërt. Sa i përket efektivitetit të politikave kundër korrupsionit, 66.6% besojnë se korrupsioni nuk mund të reduktohet ndjeshëm, dhe vetëm 33.2% besojnë se ai mund të reduktohet ose zhduket. Një pesimizëm i tillë mund të përbëjë rrezik për të inkurajuar nivele më të larta të pranueshmërisë dhe përfshirjes në korrupsion”, druajnë analistët.
Perceptimet për korrupsionin mbeten të larta. Deri në 69% e qytetarëve besojnë se shumica ose pothuajse të gjithë zyrtarët janë të korruptuar, duke treguar një ndjenjë të përhapur mosbesimi.
Gjyqtarët (78.6%), prokurorët publikë (74.6%) dhe zyrtarët e policisë (69.8%) janë profesionet me perceptimin më të lartë të korrupsionit. Në të njëjtën kohë, perceptimi i korrupsionit në institucione tregon një ndryshim në fokus.
Ministria e Brendshme dhe Qeveria gëzojnë besimin më të lartë si institucione për luftimin e korrupsionit. Në vitin 2025, Ministria e Brendshme merr besimin më të lartë midis qytetarëve si një institucion që mund të luftojë me sukses korrupsionin (50.3% besim i plotë ose i pjesshëm), pasuar nga Qeveria me 47.4% besim, që është një rritje e konsiderueshme krahasuar me vitin 2023. Gjykatat (86.3% mosbesim) dhe prokuroria publike (77.3%) vazhdojnë të konsiderohen institucionet më joefektive dhe më pak të besueshme në luftën kundër korrupsionit.
Kujtojmë se sipas raportit të progresit, Maqedonia e Veriut mbetet vetëm pjesërisht e përgatitur në luftën kundër korrupsionit dhe nuk ka shënuar progres, ndërsa korrupsioni vazhdon të jetë i përhapur dhe shqetësues. Tragjedia e 16 marsit 2025 në Koçan ekspozoi mangësi serioze në zbatimin e masave antikorrupsion. KSHPK u përball me krizë besueshmërie pas aktakuzës ndaj kryetares së saj, ndërsa institucioni duhet të forcojë udhëzimet, verifikimin e pasurisë dhe mbikëqyrjen e financimit zgjedhor. Prokuroria dhe njësitë hetimore vuajnë nga mungesa e stafit dhe burimeve, ndërsa rastet e korrupsionit të nivelit të lartë shpesh vonohen, parashkruhen ose përfundojnë me dënime minimale. Rekomandimet e vitit të kaluar mbeten të paadresuara. Vendi duhet të miratojë Kodin e ri Penal, të zbatojë strategjitë antikorrupsion dhe të sigurojë burime të mjaftueshme për institucionet kyçe.
