Kryeministri Hristijan Mickoski ka hyrë në një fazë komunikimi ku superlativat dhe krahasimet spektakulare me vende të BE-së shpallen me një vetëbesim të admirueshëm – po të mos ishin aq lehtësisht të rrëzueshme. Në dy javë, kreu i qeverisë ka deklaruar se vendi “është para Shqipërisë” në rrugën drejt BE-së dhe se “Maqedonia investon më shumë se Gjermania” në gjyqësor. Të dyja pretendimet ranë për tokë më shpejt sesa ngrihet një konferencë për shtyp.
Në rastin e fundit, demanti erdhi nga vetë ambasadorja gjermane në Shkup, Petra Drexler. Dhe kur diplomati gjerman të korrigjon publikisht, zakonisht është sinjal se realiteti ka marrë kthesë krejt tjetër nga narrativa qeveritare.
Kjo situatë e përsëritur ngre pyetjen hetimore: Pse kryeministrit i duhet të shesë versione që thyehen nga faktet brenda ditës? A është gabim teknik, strategji politike apo tentativë për të ndërtuar një realitet paralel ku shifrat rishkruhen sipas nevojës së momentit?
Investiguam deklaratat, të dhënat dhe motivet dhe ja çfarë del në pah.
Superlativa si politikë: “Ne ndajmë më shumë se Gjermania”
Deklarata e Mickoskit se vendi investon më shumë për gjyqësorin se Gjermania u përhap me shpejtësi. Tingëllon fuqishëm: një shtetballkanik që i jep leksione Berlinit për financimin e drejtësisë. Madje edhe vetë pretendimi duket i ndërtuar për titull.
Por më pas erdhi realiteti. Ambasadorja gjermane e tha qartë: perceptimi se RMV investon më shumë se Gjermania është i gabuar. Madje, sipas të dhënave të Këshillit të Evropës, Gjermania investon pesë herë më shumë për frymë se Maqedonia e Veriut.
Ky është momenti kur matematika i prish punë marketingut politik.
Dhe këtu hyn ironia: ndërsa diplomacia gjermane sillet me tone të buta dhe fakte të thata, qeveria përpiqet ta paraqesë investimin e vet si “rekord evropian”, duke zgjedhur vetëm një indikator – përqindjen e BPV-së – që i shkon për shtat narrativës. Por kur futen në lojë indikatorët e tjerë, sidomos investimi për frymë, superlativat shkrihen si borë në diell.
Të dhënat si armë – por vetëm kur të duhen
Një detaj i rëndësishëm që doli nga analiza: Mickoski përdor një pjesë të raportit të CEPEJ-it (Këshilli i Evropës), por vetëm atë që i intereson. Ai citon përqindjen e BPV-së që shkon për gjyqësorin (0.39%) dhe e krahason me vendet e BE-së si Franca (0.2%) apo Gjermania (0.3%).
Por këtu lind absurdi: nuk mund të krahasosh vendet pa marrë parasysh madhësinë e BPV-së. Për shembull, 0.3% e BPV-së së Gjermanisë është shumëfish më e madhe se 0.39% e BPV-së së Maqedonisë. Është si të krahasosh një shtëpi në lagje me një qiellgërvishtës dhe të thuash se shtëpia është “më e madhe se ndërtesa”, sepse zë përqindje më të lartë të parcelës.
Nëse ky krahasim bëhej në një detyrë të shkollës fillore, do të kishte të ngjarë të merrej nota “mëso llogaritjet”.
Raporti i të dhënave është i thjeshtë: Gjermania investon pesë herë më shumë për frymë, pikë. Kjo është e vështirë të mbulohet, sado kreativ të jetë interpretimi politik.
Në kërkim të motivit: pse duhet një narrativë që bie në sekondë?
Në një hetim komunikimi politik, gjithmonë pyetja nuk është vetëm “çfarë u tha?” por “pse u tha?”. Dhe përgjigjet janë të pakomplikuara:
Mesazhi i parë është ai që mbetet.
Korrigjimet diplomatike nuk i arrijnë asnjëherë po atë audiencë me të cilën flasin konferencat e qeverisë. Propaganda fiton terren para faktit.
Ndërtimi i perceptimit të forcës.
Nuk ka lider në botë që humb pikë duke thënë “po bëhemi më mirë se BE-ja”. Për një pjesë të publikut, lajmi është mjaftueshëm i bukur për t’u besuar.
Presion ndaj gjyqësorit.
Kur thua publikisht “ne japim shumë”, indirekt i dërgon mesazh gjyqtarëve dhe prokurorëve: nuk keni arsye të kërkoni më shumë.
Kontroll i narrativës së brendshme.
Deklaratat nuk janë për Brukselin, Berlinin apo raportet teknike. Ato i drejtohen opinionit të brendshëm dhe bazës së partisë. BE-ja nuk voton në zgjedhje, publiku po.
Kur ironia e fakteve është më e fortë se çdo deklaratë
E gjithë kjo situatë prodhon një kontrast absurd: nga njëra anë deklaratat që tregojnë “rekorde evropiane”, nga ana tjetër faktet që tregojnë se shpesh nuk jemi as afër mesatares së BE-së. Dhe kur një ambasadore e huaj të thotë publikisht se shifrat janë keqinterpretuar, atëherë historia e marketingut qeveritar zbulohet pa shumë mund.
Ironia është se në vend që të ndërtohet besueshmëria ndërkombëtare, krijohet imazhi i një qeverie që luan me shifra për konsum të brendshëm dhe kapet mat sa herë që bëhen verifikimet.
Përfundim: deklaratat spektakolare jetojnë shkurt, por dëmi i tyre është i gjatë
Mickoski nuk është i pari që përdor numra të përzgjedhur për të krijuar narrativë politike. Por ritmi me të cilin deklaratat e tij po demantohen nga institucione serioze ndërkombëtare është i pazakontë dhe i dëmshëm. Në vend që të forcohet besimi i publikut dhe i partnerëve evropianë, krijohet përshtypja e një qeverie që tenton të ndërtojë realitet paralel.
Në politikë, gënjeshtrat e bukura zgjasin pak. Faktet zgjasin gjatë. Dhe faktet, për fat të keq të narrativës qeveritare, flasin gjermanisht. …www.telegrami.mk
