Rritja e ndërgjegjësimit publik, inkurajimi i fëmijëve për të folur hapur dhe ofrimi i njohurive dhe mjeteve për parandalim dhe mbrojtje për të rriturit është qëllimi i Fushatës Kombëtare “1 nga 5 – Ndalo dhunën seksuale ndaj fëmijëve”, zbatimi i së cilës filloi sot në kuadër të projektit “Mbështetja e BE-së për sundimin e ligjit”, i financuar nga Bashkimi Evropian.
Sipas të dhënave nga Ministria e Brendshme, të cilat u ndanë në promovimin e fushatës, midis viteve 2020 dhe 2024, në vend janë raportuar 508 raste të dhunës seksuale dhe ngacmimit të fëmijëve. Fushata zbatohet nga Komisioni për Parandalimin dhe Mbrojtjen nga Diskriminimi së bashku me Avokatin e Popullit dhe Byronë për Zhvillimin e Arsimit.
Kryetari i Komisionit për Parandalimin dhe Mbrojtjen nga Diskriminimi, Dushan Tomshiq, tha se statistikat që fshihen pas këtij titulli janë të dhimbshme dhe të rënda, por ato nuk duhet të mbeten vetëm një numër. Ai theksoi se pas çdo fëmije qëndron një fëmijë me emër, mbiemër, familje, shpresa dhe besim tek të rriturit. Detyra jonë si institucione, si shoqëri, shpjegoi Tomshiq, është të bëjmë gjithçka për të siguruar që ky besim të mos shkelet kurrë.
“Dhuna seksuale ndaj fëmijëve është një nga shkeljet më të rënda të të drejtave të njeriut. Ajo lë pasoja që zgjasin përjetë. Prandaj, parandalimi nuk është vetëm një rekomandim, është gjithashtu një detyrim, një detyrim për të krijuar mjedise të sigurta, për të inkurajuar të rriturit të njohin shenjat e rrezikut dhe, mbi të gjitha, për të inkurajuar të gjithë fëmijët të flasin, të kërkojnë ndihmë dhe të dinë se nuk janë fajtorë. Kjo është arsyeja pse kjo fushatë është kaq e rëndësishme. Si pjesë e fushatës, janë bërë video, materiale dhe postera promovues që do të shpërndahen në të gjitha shkollat fillore dhe të mesme, në kopshte ku stafi mësimdhënës do të jetë në gjendje të rrisë nivelin e njohurive tek fëmijët dhe shërbimet profesionale, por mbi të gjitha tek prindërit”, tha Tomshiq.
Ai theksoi se ata besojnë se fushata do të bëjë një hap të rëndësishëm drejt një shoqërie në të cilën çdo fëmijë është i sigurt, i respektuar dhe e di se ka institucione që qëndrojnë pas tij.
“Deri më tani, nuk ka pasur raportime në Komision për ngacmim seksual dhe dhunë seksuale ndaj fëmijëve. Ndoshta kjo është për shkak të ndërgjegjësimit të ulët në shoqëri ose frikës nga raportimi, por kjo fushatë kishte pikërisht këtë qëllim për të rritur nivelin e ndërgjegjësimit në shoqëri për ekzistencën e ngacmimit seksual dhe dhunës seksuale, për ta njohur atë dhe për ta raportuar atë në mënyrë të përshtatshme. Komisioni vepron në rastet kur institucionet dështojnë të veprojnë. Pra, Komisioni duhet së pari të presë zgjidhje nga institucionet që janë kompetente për të vepruar në këto raste, dhe pastaj, nëse ka shkelje të ligjit ose mbrojtje të pamjaftueshme, të ndërhyjë në ato raste”, shtoi Tomshiq.
Zëvendësavokatja e Popullit Sonja Trifunovska tha se mbrojtja e fëmijëve nuk është vetëm një detyrim ligjor, por edhe një çështje dinjiteti njerëzor, ndërgjegjësimi dhe përgjegjësie ndaj së ardhmes.
“Ky është një realitet që tregon se duhet të veprojmë më me vendosmëri dhe bashkarisht. Avokati i Popullit vazhdimisht thekson se fëmijët viktima të dhunës shpesh përballen me një traumë të dyfishtë – nga vetë dhuna dhe nga reagimi pandjeshmëri institucional. Kjo është arsyeja pse ne po kërkojmë
protokolle më të mira, procedura miqësore për fëmijët dhe koordinim midis të gjitha shërbimeve kompetente. Por gjëja më e rëndësishme është ta parandalojmë atë para se të ndodhë, të edukojmë fëmijët që në moshë të vogël, të mbështesim prindërit dhe mësuesit dhe të ndërtojmë një shoqëri në të cilën çdo i rritur e di se ka një rol në mbrojtjen e fëmijëve”, shtoi Trifunovska.
Barbara Ligël, udhëheqësja e komponentëve të projektit për të drejtat themelore dhe të njeriut, tha se projekti financohet nga BE-ja dhe synon të mbështesë institucionet jetësore që punojnë në fushat e drejtësisë, zbatimit të ligjit, përpjekjeve kundër korrupsionit dhe promovimit dhe mbrojtjes së të drejtave themelore dhe të njeriut në përmirësimin e kapaciteteve, efikasitetit dhe ndikimit të tyre.
“Së bashku me ekipin tim të ekspertëve, ne punojmë me institucionet publike për të rritur ndërgjegjësimin për të drejtat e njeriut dhe mbrojtjen e tyre. Ne jemi veçanërisht të fokusuar për parandalimin e diskriminimit dhe dhunës me bazë gjinore, riintegrimin efektiv dhe risocializimin e autorëve të veprave penale në shoqëri dhe mbrojtjen e të drejtave të fëmijëve. Ngjarja e sotme është pika fillestare për fushatën “1 në 5” për të ndaluar dhunën seksuale ndaj fëmijëve, e implementuar nga Këshilli i Evropës dhe u zbatua në shumë shtete anëtare të Këshillit të Evropës. Materialet e fushatës u përkthyen në maqedonisht dhe shqip nga projekti ynë me mbështetje financiare nga BE-ja, vuri në dukje Ligël.
Sipas të dhënave të disponueshme, shpjegoi ajo, një në pesë fëmijë në Evropë është viktimë e ndonjë forme të dhunës seksuale, e cila përfshin abuzimin seksual, pornografinë e fëmijëve, shfrytëzimin seksual, abuzimin në internet ose ngacmimin nga bashkëmoshatarët.
Ajo theksoi se Plani Kombëtar i Veprimit për të Drejtat e Fëmijëve u zhvillua në kuadër të projektit të tyre së bashku me Ministrinë e Politikës Sociale, Demografisë dhe Rinisë dhe të gjitha institucionet publike të përfshira në zbatimin e tij, ndërsa fëmijët morën pjesë aktive në zhvillimin e tij.
“Materialet e fushatës që po paraqesim sot synojnë të arrijnë një qëllim të përbashkët – të mbështesin përmirësimin e sigurisë së shkollave, komuniteteve dhe shtëpive duke ofruar udhëzime të qarta dhe praktike për mësuesit, stafin e shkollës, familjet dhe vetë të rinjtë. Këto mjete janë krijuar për të na ndihmuar të vërejmë kur diçka mund të jetë e gabuar, të reagojmë me kujdes dhe të kuptojmë se ku të kërkojmë ndihmë nëse një fëmijë është i lënduar. Dallimi i shenjave të abuzimit dhe reagimi i duhur mund të bëjë një ndryshim në jetën e një të riu që ka nevojë për mbështetje”, shtoi Ligël.
