Nëse ndryshimi i Kushtetutës është kusht për të hyrë në Bashkimin Evropian, atëherë Maqedonia do të ishte kampione e BE-së, sepse në këto tridhjetë vjet ka pasur ndryshime kushtetuese sa të gjitha vendet anëtare së bashku.Afati për ndryshimin e Kushtetutës së RSM-së po afrohet, dhe nëse akti më i lartë shtetëror i vendit do të ndryshohet sërish varet në masë të madhe nga partia më e madhe opozitare maqedonase – VMRO-DPMNE, pasi pa votat e saj shumica e nevojshme prej dy të tretash në parlamenti nuk mund të arrihet. Nëse nuk votojnë për një ndryshim kushtetues, Maqedonia e Veriut përballet me izolimin ndërkombëtar dhe një dry në dyert e BE-së. Për gjendjen aktuale dhe perspektivat e këtij vendi po flasim me Hristian Mickoski, kryetar i partisë VMRO-DPMNE, partisë më të madhe opozitare.
Duke qenë se BE-ja nuk i ka përmbushur premtimet ndaj RMV-së, a mendoni se një ndryshim tjetër i Kushtetutës do të sjellë vërtet një lindje evropiane, apo ka ende mundësi që vendi të përballet me kushte të reja?
E kam thënë shumë herë se Maqedonia dhe vendet e tjera të Ballkanit Perëndimor nuk kanë të njëjtin trajtim si vendet që më parë janë anëtarësuar në BE, p.sh. Sllovakia, Republika Çeke, Hungaria, Qiproja, Rumania, Bullgaria etj. Kjo është veçanërisht e dukshme kur bëhet fjalë për integrimin evropian të Maqedonisë, e cila edhe pse ka ndryshuar emrin, nuk është bërë anëtare, madje as nuk ka filluar negociatat. Është zhgënjyese dhe në të njëjtën kohë një sinjal i keq që po i dërgohet listës së kandidatëve për zgjerime të ardhshme.
Megjithatë, veçanërisht do të theksoja fajin e diplomacisë maqedonase në gjashtë vitet e fundit, sepse ajo nuk ka zgjedhur për një pozicion dhe garanci më të mirë për rrugët e integrimit evropian të Maqedonisë. Diplomacia jonë, ndryshe nga vendet e tjera, nuk krijoi asnjë garanci se nuk do të kishte pengesa të reja në rrugë. Në të njëjtën kohë, nuk po flasim për kërkesa reformuese dhe ndryshime në Kushtetutë si pjesë e kritereve të Kopenhagës, por për pengesa që kanë natyrë subjektive dhe thjesht politike, të cilat i sjellin fqinjët tanë. Cila është garancia se ky ndryshim i Kushtetutës i kërkuar nga Maqedonia do të jetë i fundit, se nesër nuk do të kërkojnë ndryshim të Kushtetutës që do të ripërcaktojë çështjet e identitetit, apo se nuk do të kërkojnë një poshtërim apo fshirje të re të ASNOM-it. themeli i shtetësisë maqedonase?! Nga Bullgaria vijnë disa sinjale që tashmë haptazi e mohojnë kryengritjen e Ilindanit dhe karakterin e saj, për çka reagoi MSP-ja, duke heshtur deklaratën e shtetarëve më të lartë bullgarë se kryengritja e Ilindanit ishte e karakterit bullgar, gjë që la pikëpyetje dhe dyshime të shumta se Bullgaria. mund të vendoste një kusht të dytë, veçanërisht përsa i përket protokollit.
Borelj përmes ministrave të Punëve të Jashtme të Çekisë, Sllovakisë dhe Austrisë u dërgoi mesazh qytetarëve të Maqedonisë se ndryshimi i Kushtetutës është rruga e vetme për prosperitetin e RSM-së në kuadër të perspektivës evropiane. Një mesazh të ngjashëm ka sjellë edhe kryeministri Kovaçevski nga Uashingtoni. Si e vlerësoni këtë qëndrim të Europës dhe SHBA-së?
Maqedonia nuk kërkon rrugë më të favorshme për negociata, po kërkon të njëjtën, një shans të drejtë, që janë kriteret e Kopenhagës. Një qëndrim më i fundit i mbajtur nga VMRO-DPMNE: nëse ndryshimi i Kushtetutës është kusht për BE-në, atëherë Maqedonia do të ishte anëtare dhe kampione e BE-së, sepse në tridhjetë vitet e fundit ka pasur ndryshime kushtetuese sa të gjitha anëtarët. të kombinuara. Këtë ua themi qartë dhe me zë të lartë partnerëve tanë nga komuniteti ndërkombëtar. Partneriteti është një rrugë me dy drejtime, e cila bazohet kryesisht në postë. Garancia institucionale nga BE-ja është një hap i vogël për ta dhe një inkurajim i madh që rruga evropiane nuk është qëllim, por diçka e arritshme. Ne nuk kërkojmë një datë të saktë se kur do të anëtarësohemi, por një detyrë specifike bazuar në reformat në shëndetësi, drejtësi, politikë sociale, bujqësi, arsim etj.
Premtime për një Maqedoni evropiane kemi dëgjuar edhe para referendumit për Traktatin e Prespës, por këtu, pas kaq vitesh, nuk kemi asgjë. Kjo garanci duhet të nënkuptojë që qeveria e ardhshme dhe qeveria pas saj të kenë një synim specifik që duhet përmbushur dhe të mos varet nga fakti nëse teksti shkollor për klasën e tretë, të gjashtë apo të tetë thotë se çfarë është kryengritja e Ilindanit, që ishte Car Samuil, Gotse Delçev apo ndonjë rrëfim tjetër. Ne si VMRO-DPMNE i dhamë dorën pushtetarëve që së bashku të ndërtojmë një pozicion dhe të kërkojmë një shans të drejtë për Maqedoninë, por fatkeqësisht na u refuzua.
Këtë çështje e keni diskutuar me kryeministrin Kovaçevski. Kur ju ofruan të bëheni pjesë e qeverisë dhe ministrat e partisë shqiptare BDI dhanë dorëheqje për të arritur marrëveshje për ndryshimin e aktit më të lartë shtetëror, pse nuk i pranuat të gjitha këto oferta?
Ne nuk kemi nevojë për pushtet për hir të pushtetit. Zgjedhjet në Maqedoni do të jenë herët a vonë. Ne nuk jemi të interesuar për ofertën e tyre për të marrë pjesë në qeveri pa përfshirë kërkesat thelbësore që lidhen me rrugën e integrimit evropian. Ne kemi ofruar dy pako kërkesash, fokusi i të cilave ishte garancia se Maqedonia nuk do të bllokohet. Studimi në një qeveri në të cilën strukturat e SDS-së dhe BDI-së nuk do të inkriminohen, mund të ndihmojë në daljen e vendit nga fundosjet, të cilat ndodhin çdo ditë. Mund ta ndihmojë vendin vetëm të ndërmarrë hapa më të lehtë drejt reformës, por është e pakuptimtë pa një pozicion të qartë në marrëdhëniet me jashtë. Ju mund të bëni reforma që janë të shkëlqyera, por Bullgaria mund t’ju pengojë për shkak të narrativave historike dhe retrograde. Le të themi se qeveria nuk i ka deklaruar propozimet tona, tashmë është përpjekur në mënyrë perfide t’i keqpërdor dhe t’i shtrembërojë ato. Tani zgjedhjet janë opsioni i vetëm që na ka mbetur. Qytetarët janë shtete sovrane. Është koha për t’i pyetur ata.
Pikëpamjet tuaja janë se fillimisht duhet të mbahen zgjedhjet dhe më pas të diskutohen ndryshimet në Kushtetutë – shumë komentohen si plotësuese të interesave partiake dhe jo kombëtare. Si e komentuat këtë? A do të thotë kjo se ju jeni pro ndryshimit të Kushtetutës, por në kushte të caktuara? Cila?
Që kur janë zgjedhjet ngushtësisht partiake? Zgjedhjet janë një mënyrë demokratike që njerëzit të shprehen për proceset politike të një vendi. Në fund, populli do të japë mandat nëse dhe me çfarë kushtesh do të ndryshohet Kushtetuta e Maqedonisë. Ndryshimi i Kushtetutës duhet të rrjedhë nga një nevojë e brendshme për të rregulluar marrëdhëniet e një shteti, të një shoqërie dhe jo nga diktatet dhe kushtet e jashtme. Është populli ai që do të deklarohet dhe partia do të paraqesë vizionin dhe propozimin e saj në zgjedhje.
Një pjesë e madhe e publikut maqedonas mendon se ndryshimet e diktuara kushtetuese nuk duhet të ndodhin. Kjo është thënë edhe para pranimit të propozimit francez nga autoritetet e huaja, të cilët tani po na thonë sikur na nxorrën përpara një fakti të kryer dhe nuk kishte rrugë tjetër. Konsensusi që publiku kërkonte dhe që lidhej me faktin se tema historike dhe identitare mbeti e panegociueshme, që lidhej me një lloj reciprociteti dhe sinjali pozitiv dhe garanci institucionale nga BE-ja dhe Bullgaria, janë një bazë e mirë mbi të cilën. do të ndërtohet qeveria e VMRO-së DPMNE lufton për një të ardhme evropiane.
Dihet se pa votat e VMRO-DPMNE-së nuk u arrit shumica prej dy të tretash në Kuvend, e nevojshme për ndryshimin e Kushtetutës. Pavarësisht kësaj, qeveria është optimiste. A do t’u qëndrojnë besnikë qëndrimeve partiake ambasadorët e partisë suaj?
Deputetët e VMRO-DPMNE-së, por edhe partnerët tanë të koalicionit nga grupi parlamentar, kanë treguar se ky diktim nuk mund të ndryshohet. Për këtë në thelb janë bindur edhe qytetarët në seancat e komisionit parlamentar. Prandaj qytetarët janë të qetë, sepse e dinë që VMRO-DPMNE qëndron prapa qëndrimit të saj.
Serbia është me sukses ekonomikisht konkurruese
Pas vizitës së Kurtit, si i shihni marrëdhëniet me Serbinë në nivel kombëtar?
Më vjen keq që të gjithë në Ballkan humbën shansin për t’u bashkuar së bashku në BE tridhjetë vjet më parë dhe që u derdh shumë gjak dhe urrejtje. Janë tërhequr shumë kufij që tani të kuptojmë se kufijtë janë pengesë për ne dhe se duam të jetojmë në një Evropë të bashkuar dhe të jemi pjesë e një tregu të bashkuar ku të gjithë respektojnë dhe respektojnë të gjithë. Ëndrra evropiane e Schuman-it për diversitetin e kulturës dhe njerëzve që punojnë së bashku dhe krijojnë një të ardhme më të mirë duhet të ekzistojë në mënyrë që paqja dhe prosperiteti të ekzistojnë në Evropë dhe në Ballkan.
Marrëdhëniet mes Maqedonisë dhe Serbisë janë të mira, por ka vend për përmirësime të mëtejshme, veçanërisht në fushën ekonomike. Nëse na lejoni të jemi “nacionalistë ekonomikë”, një qeveri e re e VMRO-DPMNE-së në Maqedoni do të konkurrojë me sukses me Serbinë në të ardhmen, po sikur të fitojë në tërheqjen e investimeve dhe në zhvillimin ekonomik! Këtë e themi me ton pozitiv, duke pasur parasysh se një fqinj i suksesshëm mund të nxisë një ndërlagje të suksesshme dhe besojmë se konkurrenca duhet të zhvendoset në fushën e kulturës dhe ekonomisë.
